Azərbaycan atalar sözləri
| A | B | C | Ç | D | E | Ə | F | G | H | X | İ | J | K | Q | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
A
- Abdaldan paşa olmaz, taxtadan - maşa.
- Aclıqda darı çörəyi halvadan şirin olur.
- Avara qonaq ev yiyəsini də avara qoyar.
- Ağ ağca qara gün üçündü.
- Ağıllı fikir edincə, dəli Kürdən keçər.
- Ağzına bax tikə kəs.
- Ağlı olan, qışın qeydinə yayda qalar.
- Adam aşını-işini bilməlidir.
- Adam yanıla-yanıla öyrənər.
- Aza qane olmayan yoxa çatmaz.
- Ayağı nərdivana bir-bir qoyarlar.
- Aydınlıq olmayınca kişinin mindiyi atmıdır, eşşəkmidir, bilinməz.
- Alət işlər, əl öyünər, Qılınc işlər, qol öyünər.
- Ananın ərköyün oğlu hambal olar.
- Asta gedən yorulmaz.
- At oğurlanandan sonra axur nəyə gərək.
- Axtaran tapar, Yoğuran yapar.
- Acıqla iş görən zərər çəkər.
- Aslanın nə erkəyi, nə dişisi.
- Atası turşu yemiş, balasının dişi qamaşmış.
- Atasının gözünü çıxardıb, adını qoyub Koroğlu.
- Atasını tanımayan Allahını da tanımaz.
B
- Bal tutan barmaq yalar.
- Bacarana can qurban.
- Başbilənsiz iş olmaz.
- Bənnasız divar hörülməz.
- Bərəkət hərəkətdir.
- Bikarlıq korluq (aclıq) gətirər.
- Bir buğda əkməsən, min buğda biçməzsən.
- Bir vurmağla ağac yıxılmaz.
- Bir əldə iki qarpız tutmaq olmaz.
- Bir işi başlamağa çalış, özü qurtarar.
- Bir işi qurtarmamış, o biri işdən yapışma.
- Bitmiş işdən gül iyi gələr.
- Bu əlin rənci, o ələ haramdır.
- Bu günün işini sabaha qoymazlar.
C
- Camal gedər Kamal gələr
- Cücəni payızda sayarlar.
Ç
D
- Dəvə yaxını otlar, uzağı gözlər.
- Dəmir sürtdülükcə parıldar.
- Dözən döş yeyər.
- Dost dosta tən gərək-tən olmasa gen gərək.
- Demet Akalın kimi basılmaz olmaq istiyirsənsə artıq istəmə.
E
- El elə dayanıb, tənbəl indi oyanıb.
- EL gucu sel gucu.
- Elə arxalanan igidin beli yerə dəyməz.
Ə
- Əvvəl zəhmət çəkən sonra rahat olar.
- Əkəndə yox, biçəndə yox, yeyəndə ortaq qardaş.
- Əkiblər yemişik, əkərik yeyərlər.
- Əldən qalan əlli il qalar.
- Əməksiz yemək olmaz.
- Ətə pul verməz, küftənin böyüyündən yapışar.
G
- Gözəllik on, doqquzu don.
- Gülmə qonşuna, gələr başına.
H
- Həcdən gələn mən, Məkkədən xəbər verən sən ?
İ
- İstəyirsən bol çörək - al əlinə bel, kürək...
- İşi başlayan yarıda qoymaz.
- İşlək at arpasını artırar.
- İşləməyən dişləməz.
- İşləmək dərdindən yeməyə həsrət canım.
- İşlənməyən dəmiri pas tutar.
- İş insanı safa çıxardar.
- İş ustasından qorxar.
- İş insanın cövhəridir.
Q
- Qabil şagird ustad olar ustada.
- Qaz vur, qazan doldur.
- Qalan işə qar yağar.
- Qeyrəti olan torpağı qızıla döndərər.
- Qoyma başın balışa, Ver özünü yarışa.
- Quzusuna qıymayan kabab yeyə bilməz.
P
- Pul əl çirkidir.
S
- Su axar, arxın tapar.
V
- Vəl gərək gözəl döyə, gözəldən buğda çıxa.
Z
- Zəhmət batmaz.
- Zəhməti bülbül çəkər, gülü qucar xar.
- Zəhməti meşşatə çəkər, ləzzəti damad aparar.
- Zəhməti sevən işdən doymaz.
- Zəhmət çəkməyən bal yeməz.
- Zəhmət çəkməyən rahatlığın qədrini bilməz.
İş, əmək və sənət haqqında
Y
- Yazda çalan qışda oynar.
- Yanan yerdən tüstü çıxar.
- Yeddi ayda bir qarış, bir ayda yeddi qarış.
- Yeməyə kömək, işləməyə də kömək.
- Yeməyin qulu, işləməyin xəstəsi.
- Yüyürək at özünə qamçı vurdurmaz.
- Yüz sənəti pis bilməkdənsə, bir sənəti yaxşı bilmək yaxşıdır.
- Yorğanına bax, ayağını uzat.
K
- Kamil bağban çəkər bağın səfasın.
N
- Nə əkərsən, onu biçərsən.
- Nə qoyuna gedər, nə qapıda hürər.
S
- Sənət insan üçün xəzinədir.
- Səhər gününə qızınmayan, axşam gününə qızınmaz.
- Sözün ilə işin bir olsun.
T
- Tənbəl deyər: ver yeyim, ört yatım, gözlə canım çıxmasın.
- Tənbələ iş buyur, o sənə nağıl danışsın.
- Tənbəllik azar artırar, işləmək canı saf eylər.
- Torpaq deyər: "Öldür məni, dirildim səni!"
U
- Uzaqdan baxana döyüş asan gələr.
- Uzaqdan zurna səsi xoş gələr.
- Ustadına gəc baxanın gözlərinə qan damar.
- Usta görməyən şagirdin gözü əllərdə qalar.
- Uşağa iş buyur, ardınca yuyur.
H
- Halva-halva deməklə ağız şirin olmaz.
Ç
- Çala-çala çalağan olar.
- Çalışqan əl nəyə dəysə qızıl olar.
- Çörəyi ver çörəkçiyə, bir çörək də üstəlik.
C
- Cəfa çəkməyən səfa görməz.
- Cəhrə əyirsən don yiyəsi olarsan.
Y
- Yalançının evi yandı,heç kəs ona inanmadı
Elm, bilik və ağıl haqqında
- Abdaldan paşa olmaz, taxtadan - maşa.
- Ağac bar verəndə başın aşağı dikər.
- Ağıl ağıldan üstün olar.
- Ağıl yaşda olmaz, başda olar.
- Ağıllı baş hər şeydən mənfəət götürər.
- Ağıllı qəm yeyər, ağılsız qamçı.
- Ağıllı fikir edincə, dəli Kürdən keçər.
- Bacarıq ağılın nişanəsidir.
- Baxmaqla öyrənmək olsa, it də qəssab olar.
- Başı daşa dəyməyincə ağlı başına gəlməz.
- Bilmədiyini biləndən sor.
- Bilməmək eyib deyil, soruşmamaq eyibdir.
- Elm ağılın çırağıdır.
- Elmin gücü, Yıxar bürcü.
- Ədəb bazarda satılmaz...
- Göz görmək üçün, ağıl bilmək üçün.
- Həcdən gələn mən, Məkkədən xəbər verən sən ?
- Hər oxuyan Molla Pənah olmaz.
- Qafil yaşamaqdan ölmək yaxşıdır.
- Qələm qılıncdan itidir.
- Qələm əyri yonulsa da düz yazar.
- Qələmin ucu, qılıncın gücü.
- Qələm yazanı qılınc poza bilməz.
- Qüvvə hər şeyi, ağıl qüvvəni sındırar.
- Məkkəyə gedən dəvə hacı olmaz.
- Savadsız adam kor kimidir.
- Tənbəl deyər: "Bu gün oynaram, sabah oxuyaram". Çalışqan deyər: "Bu gün oxuyaram, sabah oynaram".
Mərdlik və igidlik haqqında
- Ağalıq verimlədir, igidlik vurumla.
- Ağac əyildi, sındı, igid əyildi, öldü.
- Aydan arıyam, sudan duru.
- Alıcı quş dimdiyindən bilinər.
- Alnım açıq, üzüm ağ.
- Araba qoş, çarxa dur, Mərd igidə arxa dur.
- Aslanın nə erkəyi, nə dişisi.
- Asta vur, Rasta vur.
- At ət ilə, igid don ilə.
- At ölər nalı qalar, İgid ölər namı qalar.
- Beş günün yarağı, bir günün gərəyi.
- Bir igid qırx ildə meydana gələr.
- Bir mıx bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir igidi, bir igid bir eli qurtarar.
- Bir qorxaq bir ordunu bada verər.
- Vura bilməyən, daşın böyüyünü götürər.
- Vuran igid dayısına gəyişməz.
- Vuraram ölər, kiş deyərəm getməz.
- Vur qırxı, gedər qorxu.
- Vur deyənlə, vuran yarıdır.
- Qapan it dişin göstərməz.
- Qaçanı qovmazlar.
- Qılıqlı min evi yeyər, qılıqsız bir evi də yeyə bilməz.
- Qorxaq qaçar hay gəlməmiş, Çırmanar keçməyə çay gəlməmiş.
- Qorxaq gündə yüz yol ölər, igid ömründə bir yol.
- Qorxaq nə zərər eylər, nə mənfəət.
- Qorxaq hər şeyi dörd görər.
- Qorxaq öz kölgəsindən də qorxar.
- Qorxan gözə çöp düşər.
- Qorxan öküz cütə getməz.
- Qorxu adama yalan söylədər.
- Qorxu başa bəladır.
- Qorunan baş salamat olar.
- Qorxursansa pişikdən, Niyə çıxırsan deşikdən.
- Qoçdan qoç törər
- Qoç döyüşünə qoç dözər.
- Qoç igid qurddan çəkinməz.
- Qurbansız bayram olmaz.
- Qurddan qorxan qoyun saxlamaz.
- Quş var ətin yeyərlər, quş var ət yedirdərlər.
- Quşqun olub quyruq altına keçincə, yüyən ol başa keç.
- Dağlar başına qış, İgid başına iş.
- Zəri də var, zoru da.
- İgid arxasında igid gizlənər.
- İgid ağzını açmaz, əlini açar.
- İgid qovqasız olmaz.
- İgid igidə xor baxmaz.
- İgid ilqarından, dəvə ovsarından.
- İgidin başı qalda gərək.
- İgidin əli işdə gərək.
- İgidin yaraşığı sınağdır.
- İgidin süfrəsi açıq olar.
- İgidin ürəyi haça olar.
- İgid min yaşar, fürsət bir düşər.
- İgidlik döyüşdə mə'lum olar.
- İgidlik ondur: biri zordur, doqquzu fənd.
- İgid oğul düşmənə əyilməz.
- İgid odur atdan düşə atlana, İgid odur hər yaraya qatlana.
- İgid ölər, adı qalar.
- İgid ölər adı qalar, müxənnətin nəyi qalar?
- Yanında igid olsun, kol dibi evin olsun.
- Yaxşı at nalı gözlər, yaxşı igid dalı.
- Keçmə namərd körpüsündən qoy aparsın sel səni, Yatma tülkü daldasında qoy yesin aslan səni.
- Mərddən bir xəta, namərddən min.
- Mərd əli kasad olmaz.
- Mərdi qova-qova namərd eləmə.
- Mərd igidlər süfrə açar, ad alar.
- Mərd ilə gəzən mərd olar, namərdlə gəzən biyabangərd olar.
- Mərdin gözü tox olar, namərdin gözü ac.
- Mərd gördüyün deməz.
- Mərd mərdi qanar, Bərkdə oduna yanar.
- Mərd özündən bilər, namərd yoldaşından.
- Mərd çörəyini daşdan çıxardar.
- Namərddın keç, mərddə dur.
- Namərdə yaxa vermə, mərdə arxa ol.
- Namərdi bir gördüm, bir də görsəm namərdəm.
- Namərdin otağından, mərdin ağac kölgəsi.
- Namərdin plovundan, mərdin qaşıq aşı.
- Namərd gəlib mərd olmaz. Boyunca qızıl qala.
- Namərdə tuş gələnin işi düyünə düşər.
- Pis iş mərdə ar olar, Namərd gözü dar olar.
- Təkədə qoç hünəri olmaz.
Birlik və dostluq haqqında
Ağıllı düşmən nadan dostdan yaxşıdır.
Arxalı köpək qurd basar.
Baş-başa verməyincə daş yerindən qalxmaz.
Birisi minə bağlıdır, mini də birə.
Bir gün düz yediyin yerə, qırx gün salam ver.
Birlik harada, dirilik orada.
Bir su ki, girdi qaba, oldu içməli.
Vəfalı dost yad olmaz, görməsə yüz il səni.
Qarı düşmən dost olmaz.
Qoyun quzusunun ayağını basmaz.
Qonşu qonşuya baxar, Canını oda yaxar.
Qonşu qonşunun itini bayatı çağıra-çağıra tapar.
Qonşu iti qonşuya hürməz.
Qonşu qonşu olsa kor qız ərə gedər.
Qonşu muncuğunu götürən, onu ancaq gorda taxar.
Qonşum sağ olsun, ocağından od verməsin.
Qonşunu iki inəkli istə ki, özün bir inəkli olasan.
Qonşunun haqqı axirət haqqıdır.
Qonşu payı dolu gələr, dolu gedər.
Qonşu paxıl olmasa, bağ çəpəri neylər?!
Dağ dağa qovuşmaz, insan insana qovuşar.
Doğru dostluq qərəzsiz olar.
Dost başa baxar, düşmən ayağa.
Dost dost ilə tən gərək, Tən olmasa gen gərək.
Dost dosta yaman gündə gərəkdir.
Dost dar gündə tanınar.
Dost ziyankar olmaz, ziyankar da dost olmaz.
Dost yaman gündə tanınar.
Dost yolunda boran olar, qar olar.
Dost yolunda can qurban.
Dostluqla tutub, düşmənliklə yıxma.
Dost min isə azdır, düşmən bir isə çoxdur.
Dostun versə qum, Al ovcunda yum!
Ev alma, qonşu al.
Əli ələ vurarsan, səs çıxar.
Ət ilə dırnaq arasına girən iyiyər, çıxar.
Yaxşı dostu yaman gündə sına.
Yaxşı gündə düşmən gələr dost olar, igid odur yaman gündə dayansın.
Yeməklə dost olan illərlə küsülü qalar.
Yoldaşını nişan ver, özünü tanıt.
Örtülü bazar dostluğu pozar.
Özgə atına minən tez düşər.
Özgə buzovunu güdənin çatısı əlində qalar.
Özgə qapısını bağlı istəyənin öz qapısı bağlı qalar.
Özgəyə quyu qazan özü düşər.
Özgəsinə göz qoyan özünkünü itirər.
Sidq ilə dost olan ürəkdən də bir gərək.
Tək əldən səs çıxmaz.
Həmnişinin bab ilə, Görən desin habelə.
Hər şeyin təzəsi, dostun köhnəsi.
Çox qarışqa bir şiri öldürər.
Çörək itirən, çörək tapmaz.
Vətən və el haqqında
Abadan kənd tüstüsündən bilinər.
Ağac dibindən su içər.
Ağacı içindən qurd yeyər.
Ağac meyvəni dəyənə qədər böyüdər.
Ağac olan yerdə budaq sınar.
Ağac səmtinə yıxılar.
Ağac sınanda budaq nəyə gərəkdir?!
Ana kimi yar olmaz, Vətən kimi diyar.
Anasından ayrı düşən quzunu qurd yeyər.
Asılsan da uca budaqdan asıl.
Bağa baxarsan bağ olar, baxmazsan dağ olar.
Bu dünyada şirin şey, bir anadır, bir Vətən.
Bülbülü saldılar qəfəsə dedi: "Ay Vətən, ay Vətən". Buraxdılar, qondu tikan koluna, dedi: "Can Vətən, can Vətən".
Vətən viranə də olsa, məsəldir, məhz cənnətdir.
Vətəndən ayrı ayrı düşsəm, viran ollam, talannam.
Vətənə gəldim, imana gəldim.
Vətən həsrəti çəkdim, gözlərimə qan gəldi.
Qoçun buynuzu qoça ağırliq eləməz.
Qürbətdə xan olunca, Vətənində dilən, gəz.
Dağ yeri - duman yeri, Yurd yeri - guman yeri.
Dam dirək üstə durar.
Doğma yurd şirin olar.
Dünyada Vətəndən əziz nə var?
Ey öz-özünü bəyənən, qoy səni el bəyənsin.
El ağzını bağlamaq olmaz.
El ağzı faldır.
El arxası çəmən olar.
El atan daş dağdan aşar.
El atan daşa güc düşməz.
El tutanı ər tutar, Ər atanı el atar.
El qapısı həm gec, həm güc açılar.
El bir olsa zərbi kərən sındırar.
El dəlisini çölə atmaz.
El elə sığışar, ev evə sığışmaz.
El elin aynasıdır.
Elə arxalanan igidin, arxası yerə dəyməz.
Eli dağlamaq olmaz, Ağzın bağlamaq olmaz.
Elimə qalsın, günümə qalmasın.
Elin eybini saxlamayan, sənin də eybini saxlamaz.
Elin gözü sərraf olar.
Elin gücü bir olsa, düşməni dara çəkər.
Elin oğlu yumurtaya qulp taxar.
El keçən körpüdən qorxma, sən də keç.
El köçdü, oba qaldı.
El gözündən düşən boy atmaz.
El gözündən düşən gözsüz qalar.
El gücü, sel gücü.
El gücü, yel gücü, sel gücü.
Ellərə gülən canım - indi olub el gülüncü.
El oğrusuz, çöl qurdsuz olmaz.
El öz dəlisini tanıyar.
El sevəni aləm sevər.
Elsiz dağ viranədir.
El tikəni yel yıxa bilməz.
El harda, sən də orda.
El çalan zurnanın səsi uzağa gedər.
Yerlərdir haman yerlər, Görünməz oldu illər.
Yer, oturan adamla şərəflənər.
Yersiz gəldi, yerli qaç.
Yurddan çıxsan da, eldən çıxma.
Köçən yurdun qədrini, düşən yurdda bilərlər.
Lələ köçüb, yurdu qalıb.
Lələ var, yurdu yox.
Oba bizə, biz obaya hayanıq.
Oba köçüb, yurdu qalıb.
Ölər Koroğlu getməz bu yurddan.
Sular hərəkətlidir, Torpaq bərəkətlidir.
Torpaqda itki olmaz, Kötüksüz bitki olmaz.
Uçan damın böyüklüyü binövrəsindən bilinər.
Hər ağac öz dibinə kölgə salar.
Hər quşa öz yuvası doğmadır.
Hər kəsə öz Vətəni əzizdir.
Hər kəsi el istəsə, bülənd olar, ucalar.
Valideyn və övlad haqqında
Ana, bala ucundan canını oda yaxar.
Ana qarnında necə qalıbsan?
Anadan əziz yenə anadır.
Anadan əmdiyim süd burnumdan gəldi.
Analar bizi bu gün üçün doğub.
Analı qızın özü böyüyər, Anasız qızın sözü böyüyər.
Analı quzu, Xınalı quzu.
Anan, bacın kimdir? - Yaxın qonşum.
Ananın səbri tükənməz olur.
Anasızın gördüyü iş danlaqsız bitməz.
Anası gəzən ağacları balası budaq-budaq gəzər.
Anasına bax qızını al, Qırağına bax bezini al.
Ata-ana qədrini bilməyən, yadın qədrini nə bilər.
Ata-anamı itirdim. Özümü yara yetirdim.
Ata-anasına xeyri olmayanın, elə nə xeyri.
Ata-ana sözünə baxmayan xoş gün görməz.
Ata-ananın canı övlada bağlı olar.
Ataya oğul, anaya qul.
Ata malına göz dikən ac olar.
Atam ilə atanı deyincə, özüm ilə özünü de.
Atam gündəni sayır, anam gündədən kəsir.
Atan soğan, anan sarımsaq, sən hardan oldun belə gülbəşəkər?
Ata olmasan, ata qədri bilməzsən.
Atı atası ilə tanıdarlar, qatırı anası ilə.
Bir ata yeddi oğulu dolandırdı, yeddi oğul bir atanı dolandırmadı.
Böyüyə hörmət vacibdir.
Böyük danışanda kiçik danışmaz.
Böyük danışanı kiçik götürər.
Böyük sözünə baxmayan, baxımsız qalar.
Böyük tökəni kiçik yığar.
Böyüyün sözündən çıxmazlar.
Qoca başqa, qocaman başqa.
Qoca qurd kahasından çıxmaz.
Qocadan demək, Cavandan əmək.
Qoca evin sütunudur.
Qocaya hörmət elə, sən də qocalacaqsan.
Qocanın biliyi, cavanın biləngi.
Qız da oğlan da övladdır, hər ikisi bir-birindən şirin.
Qız evlərdə tanınar, ipək dəzgahda.
Qızım, sənə deyirəm, gəlinim, sən eşit!
Övlad ata-ananın ürəyidir.
Övlad ya ataya oxşar, ya anaya.
Ərkəsöyün böyüyən oğul avara olar.
Yaxşı igid dayısına çəkər, xanım qız bibisinə.
Kiçikdən xəta, Böyükdən əta.
Oğlum oğul olsun, kol dibi evim.
Öz anasını sevməyən, özgə anasını sevməz.
Uşaq atadan yox, anadan yetim qalar, Uşaq, atasını hamıdan güclü bilər.
Uşağa uşaq deyiblər, böyüyə böyük.
Uşaq evin yaraşığıdır.
Uşaq gördüyün götürər, eşitdiyin deyər.
Uşaqlıqda yalançı olana böyüyəndə inanmazlar.
Uşaq sözün düzünü deyər.
Söz, söhbət, danışıq haqqında
Abır istəsən çox demə, Sağlıq istəsən çox yemə.
Ağzının qaytanı yoxdur.
Adam var gözdən qızar, Adam var sözdən qızar.
Adam odur ilqarından dönməyə.
Adam yıxıldığı yerdən qalxar.
Adın nədir? - Rəşid! Birin de, birin eşit!
Adamın üzünə baxarlar, halını xəbər alarlar.
Ara sözü ev yıxar.
Başa dil gətirəni, el gətirə bilməz.
Bildiyindən danış, bilmədiyin səni güdaza verər.
Bir qəlbi ki, tikə bilmirsən, niyə yıxırsan?
Bir dəli quyuya bir daş atdı, on ağıllı gəldi, çıxara bilmədi.
Bir doğru ki, yalana oxşadı, onu deməzlər.
Bir misqal dilini qoyub, bir batman başı ilə danışır.
Bol çörəyin yoxdur, şirin dilin olsun barı.
Qorxu adama yalan dedirdər.
Damara bax, qan al.
Danışana macal vermir.
Danışıq, dananı qurda verər.
Danışığını yeyəsən.
Danışmaq gümüş, danışmamaq qızıldır.
Danışıram - pis olur, Danışmıram - his olur.
Dedim bir ağız ağla, demədim eli güldür bizə.
Dedim eşidəsən, demədim öyrənəsən!
Deyə-deyə dilimdə tük bitdi.
Deyən ağılsız olsa, dinləyən ağıllı gərək.
Dilim-dilim olasan, dilim!
Dilini saxlayan salamat olar.
Dil yalançı olunca, lal olsa yaxşıdır.
Dil ürəyin açarıdır.
Dil yanılar, doğrusunu deyər.
Dil yarası qılınc yarasından yamandır.
Dinəndə pis olur, dinməyəndə dərd kəsir.
Doğru danışanın papağı yirtıq olar.
Doğru elə bilğr hamı doğrudur.
Doğru elə bilər hamı doğrudur.
Doğru yalanı qovar.
Doğruya zaval yoxdur, çəksələr min divana.
Doğruluqla dost qapısın dolan gəl öz evin kimi.
Doğru söz acı olar.
Doğru sözdən xəta gəlməz.
Doğru söz dəmiri dələr.
Düzlük xoşbəxtliyin açarıdır.
Düzlük uzanar, qırılmaz.
Düz sözə boynum qıldan nazikdir.
Əvvəl danış, sonra gül.
Əvvəl düşün, sonra danış.
İnsan ölər, söz qalar.
Yağmasan da gurulda.
Yalan ayaq tutar, yeriməz.
Yalan danışan hamını qanmaz bilər.
Yaman dil başa bəladır.
Yalan ilə dünyanı gəzmək olar, qayıtmaq olmaz.
Yaman yeyənin olsun, yaman deyənin olmasın.
Yalan ki var, doğrunun quludur.
Yalan söz üz qizardar.
Yalançını mənzilənədək qov!
Yalançının evinə od düşdü, heç kəs inanmadı.
Yalançının üzü qara olar.
Yalançının hafizəsi olmaz.
Yalançı tamahkarı aldadar.
Kələk ilə gələn, külək ilə gedər.
Kişinin sözü bir olar.
Nə dil bilsin, nə dodaq.
Sözü söz kəsər.
Söz bir olsa, dağ oynayar yerindən.
Söz var el içində, söz var ev içində.
Söz vaxtına çəkər.
Söz verər, bez verməz.
Söz qılıncdan kəsərlidir.
Söz danışıqdan keçər.
Sözdən söz götürür.
Sözdən söz çıxar.
Söz doğar.
Söz insanın vuran əlidir.
Söz ki var, dəmirdir, vurduqca uzanar.
Söz götürənin, yer oturanındır.
Sözlə plov olmaz, yağ ilə düyü gərək.
Sözü məqamında deyərlər.
Söz odur ki, haqqa vara.
Söz sözün dayağıdır.
Söz sözü çəkər, arşın bezi.
Sözü ağzında bişir, sonra çıxart.
Sözü asta, ürəyi tasvasda.
Sözü at, yiyəsi götürər.
Sözü yaxşı anla, Sonra qızıb banla.
Sözün başı axırından bilinər.
Sözün damarı olar, çəkdikcə uzanar.
Sözün də qanadı var.
Sözün doğrusun de, min atını çap.
Sözün doğrusunu zarafatla deyərlər.
Sözün zahiri zərif, batini lətif olmalıdır.
Sözün ilə işin bir olsun.
Sözün yalanı olmaz, yanlışı olar.
Sözün yaxşısı baldan şirin olar.
Sözünü bilməyənə aşağı başda da yer yoxdur.
Sözü sözdən alarlar.
Söz həyatın bəzəyidir.
Söz çeynəyən çox, söz deyən az.
Söyləyəndən dinləyən arif gərək.
Söyləyən olma, dinləyən ol.
Söhbət ki var, bulaqdır, kəsilməsə axacaq.
Hərzəkar ağız başa yumruq vurdurar.
Çox bilirsən, az danış.
Çox bilib az danışmaq igidin ləngəridir.
Çox bilən quş, dimdiyindən cələyə düşər.
Şirin dil ilanı yuvadan çıxardar.
Ehtiyat və sayıqlıq haqqında
Ağzı əyrini boynunun ardından tanımaq olar.
Arifə bir işarə, qanmaza min toppuz.
At oğurlanandan sonra axur nəyə gərək.
Bir ağızdan çıxan min ağıza yayılar.
Bir daş altda, bir daş üstdə.
Qarğa, qarğa, məndə qoz var.
Qaçırılan fürsət ələ düşməz.
Qurdun qonağlığına get, köpəyi də yanınca apar.
Daldan atılan daş topuğa dəyər.
Düşmən zəif olsa da, ehtiyatı əldən vermə.
Ev bizim, sirr bizim.
Ehtiyat igidin yaraşığıdır.
Ehtiyatlı oğulun anası ağlamaz.
Eşitdiyinə inanma, gördüyünə inan.
İgidin igiddən nəyi artıqdır? - Ehtiyatı.
Yatan itləri oyatma.
Yerin də qulağı var.
Yoldan çıxanı yol vurar.
Yüz ölç, bir biç.
Nə göz görsün, nə ürək bulansın.
Nə eşitsin, nə də qanı qaralsın.
Nə yada sirrini ver, nə namərdə bel bağla.
Nə görsün, nə də hürsün.
On dəfə eşitməkdən, bir dəfə görmək məsləhətdir.
Özgənin sözünü sənə deyən, sənin də sözünü özgəyə deyər.
Pusquda oturan yatmaz.
Sirr açandan el qaçar.
Sirrini demə dostuna, dostunun da bir dostu var.
Sonrakı peşmançılıq fayda verməz.
Soruşan dağları aşar, Soruşmayan düzdə çaşar.
Xalam bildi - aləm bildi.
Şərti şumda kəs, xırmanda şana-kürək sınmasın.
Ümid, arzu və istək haqqında
Adam adam sayəsində adam olar.
Adamın gərək dili ilə ürəyi bir ola.
Adamın tamarzısı, Hər kəsin öz arzusu.
Ayın beş gün qaranlığı olanda, beş gün də aydınlığı olar.
Allaha əl çatmır, padşaha söz.
Allahdan buyruq, Ağzıma quyruq.
Alnı açıq, üzü ağ; dərd-qəmi yox, kefi çağ.
Aman istəyənin boynun vurmazlar.
Arzu bir, ümid iki.
Atalar gözəl demişlər: "Dünyanı ümid ilə yemişlər".
Atın izi itin izinə qarışmaz.
At ölüb, itlərin bayramıdır.
Axtaran tapar, yoğuran yapar.
Ac toyuq yuxuda darı görər.
Bağbanın könlü olsa, nə gəlib bağda bara.
Bal tutan barmaq yalar.
Balıq istəyən özünü suya vurar.
Başına gələn başmaqçı olar.
Başını keçəl eləmə, Hər keçəlin taleyi bir olmaz.
Bizim evdə də bir gün bayram olar.
Boş çanağı vurur dolu çanağa.
Boyunduruq bilir, öküz nə çəkir.
Bu arxa bir su gəlib, ümid var bir də gələ.
Buğdadan, arpadan əlim üzüldü, ümidim sənə qaldı, ay darı xırmanı!
Qabağa gedirsən bic qardaş, dala qalırsan gic qardaş.
Qabaqca danışma!
Qarğa cəmdək üstə yığılar.
Qoyunu qurda tapşırıb.
Qulağının dibini görəndə...
Quyuya su tökməklə quyu sulu olmaz.
Qurunun oduna yaş da yanır.
Dağ dağa qovuşmaz, insan insana rast gələr.
Dama dama göl olar, dada dada heç.
Diş tutmayanı, dodaq tutmaz.
Dəvə bir fikir eləsə, sarban iki fikir elər.
Dəvənin quyruğu yerə dəyəndə işim düzələr.
Dəlidən doğru xəbər.
Dərdlərə dərman olub, dərmansız qalan canım.
Dovşanı araba ilə tutur.
Düzdə gəzdi hərləndi, Gəldi dağa dirəndi.
Elə bil biyara gedir.
Eşit, inanma.
Əli aşından da oldu, Vəli aşından da...
İki qoçun başı bir qazanda qaynamaz.
İgidin vurmamazlığına bax, daşın böyüyündən yapışır İlanı Seyidəhməd əli ilə tutur.
İnək bir, sağan iki.
İnsan istəsə dağı dağ üstə qoyar.
İstədi qaşın qayıra, vurdu gözün çıxartdı.
İstədiyini deyən, istəmədiyini eşidər İstədi çıxa dağ başına, daş düşdü sağ başına.
İstəyənin bir üzü qara, verməyənin iki üzü.
İstək gözdə olar, məhəbbət ürəkdə.
İstərəm dosta varam, əlim boş, üzüm qara.
İt dəmirçi dükanından nə aparar?
İt də getdi, ip də getdi.
Yağ yağa qarışdı, yarmalar yavan qaldı.
Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük.
Yazıya pozu yoxdur.
Yalvarmaqdan sözdən olduq, gözləməkdən gözdən.
Yel aparan yelinki, Yerdə qalan mənimki.
Yeməkdən ümid yaxşıdır.
Yıxılan ağaca balta çalan çox olar.
Yuxarı başda yer yoxdur, aşağı başda da oturmur.
Keçənə güzəşt deyərlər.
Kim əkdi, kim becərdi, kim dedi bağ mənimdir.
Könülsüz işin axırı olmaz.
Köpəyin qarnı tox gərək.
Kötük üstündə çox budaqlar doğranıb.
Gecənin xeyrindən, gündüzün şəri yaxşıdır.
Göz görmək üçün, könül seçmək üçündür.
Göz görmür, üz utanmır.
Gözü boynunun ardını görəndə...
Gün batdı - bat, gün çıxdı - çıx!
Neylərəm qızıl taxtı, bir qızıl baxtım olsun.
Nə doğrarsan qabına, o çıxar qaşığına.
Nə əkərsən, onu biçərsən.
Niyyətin hara, mənzilin ora.
Od yanan yerdən işıq gələr.
Olan olub, keçən keçib.
Öz gözündə tiri görmür, özgə gözündə qıl axtarır.
Öz-özünü oda yaxır.
Öz-özünü bəyənən ağam vay.
Ölmə eşşəyim, yaz gələr yonca bitər.
Pis günün ömrü az olar.
Pişiyin ağzı ətə çatmayanda deyər iy verir.
Samanlıqda iynə axtarır.
Səbr ilə halva olar, ey qora səndən, bəsləsən atlaz olar tut yarpağından.
Sınan gəmiyə nə külək.
Suda boğulan saman çöpündən yapışar.
Tez duranla tez evlənən uduzmaz.
Toyun axırında zurna belə səslənər.
Toydan sonra nağara, xoş gəldin, bayram ağa.
Toyun əvvəlinə getmə, axırına da qalma.
Toyunda qəlbirlə su daşıyım.
Tor atan balıq tutar, nə böyüyü, nə kiçiyi.
Tula itdən də murdar.
Ucuz ətin şorbası olmaz.
Ürək götürməyəni, əl götürməz.
Fikirdən iti gedən şey yoxdur.
Xəstə tələsər, armud vaxtında dəyər.
Haray üzülən canım, İpə düzülən canım.
Heç kəsin çırağı axıracan yanmayıb...
Hər aydınlığın bir qaranlığı var, Hər qaranlığın da bir aydınlığı.
Hər arzu yerinə yetməz.
Hər quşatan, ovçu Pirim olmaz.
Hər deyilənə inanmazlar.
Hərə öz atını minib çapır.
Hər için öz yeri, hər sözün öz məqamı var.
Hər parıldayan qızıl olmaz.
Hər saatın bir hökmü var.
Çarx dolanır, gün keçir.
Çıxmayan cana ümid çoxdur.
Çobanın meyli olsa, təkədən pendir tutar.
Yanan yerdən tüstü çıxar.
İnsan qüsurlarının tənqidi haqqında
Abdalın qarnı doyunca, gözü qapıda qalar
Abırlı abrlndan çəkinər, abırsız nədən çəkinər.
Abırsızdan abrını gözlə.
Ağa gətirər navala, xanım tökər çuvala.
Ağa Nəzərəm, belə gəzərəm, bir vuranda qırxın əzərəm.
Ağzına çullu dovşan sığışmır.
Ağıl çox - pul yox, ağıl yox - pul çox.
Ağıllı olan bir dəfə aldanar.
Ağır otur, batman gəl.
Adam var ki, adamların naxşıdır, Adam var ki, dindirməsən yaxşıdır.
Adam olmayan yerdə adamdır.
Adamın başına nə bəla gəlsə, dilindən gələr.
Adı it dəftərində də yoxdur.
Atasının gözünü çıxardıb, adını qoyub Koroğlu.
Az idi arıq-uruq, biri də gəldi dabanı yarıq.
Aza qane olmayan, çoxa çatmaz.
Ay doğar gədiyindən, Utan bir dediyindən.
Ayı qandı, abid qanmadı.
Al - ver deyiblər, al vermə deməyiblər.
Ala itdən məşhurdur.
Aldığını verməz, bildiyini deməz.
Alim olmaq asandır, adam olmaq çətin...
Artıq tamah baş yarar.
Arı yeyib, namusu atıb dalına.
Bağa qınından çıxdı, qının bəyənmədi.
Bazarın bazar, qadam sənə mərdumazar!
Barmağının beşini də bal elə, pis adamın ağzına sal, yenə deyər: acıdır.
Başını yarıb, ətəyinə qoz tökür.
Başından böyük danışma.
Başı daşa dəyməyincə ağlı başına gəlməz.
Belə otlayan idin, niyə arıq düşdün?
Beşdə alacağın yox, üçdə verəcəyin.
Bədəsil əsil olmaz, boyunca qızıl qala.
Bədəsili başa çəkərsən, sürüşüb ayağa düşər.
Bildiyini babasına da verməz...
Bir ac qudurar, bir yalavac.
Bir dadanandan qorx, bir qudurandan.
Bir versən bir də istər, Yatmağa yer də istər.
Bir qəpiklik qutab kimi özünü ortaya soxma.
Bir yeyərəmdən qorx, bir də yemərəm deyəndən.
Bir ziyandan min böhtan doğar.
Bir gözü alça dərir, bir gözü gavalı.
Bir napakdan qorun, bir də köpəkdən.
Bir tikəni bilməyən, min tikəni də bilməz.
Birə bir deyiblər, birə iki deməyiblər.
Boşdan bir çıxar, bərkdən iki.
Boyaqxana küpünü azdırma.
Bu uşaqlıq deyil, şıltaqlıqdır.
Buğda göstərir, arpa satır.
Buğda çörəyin yoxdursa, buğda dilinə nə gəlib...
Buynuzsuz qoçun qisası, buynuzlu qoçda qalmaz.
Burda mənəm, Bağdadda kor xəlifə.
Burnun girməyən yerə başını soxma.
Bığdan götürüb, saqqala qoyur.
Varlılığa tələsən, yoxsulluğa tez düşər.
Və'z oxumaq asan işdir, əməl eləyən gərək.
Qabaq dinən bilsə ki, sonra dinən nə deyəcək, heç dinməz.
Qazan qarası gedər, üz qarası getməz.
Qazancını it yeyər, yaxasını bit.
Qaydanı pozan peşman olar.
Qayınananın gücü qızına çatar.
Qamış ola, gomuş ola, görməmiş ola...
Qanmaza qoşulanı qanmaz çağırarlar.
Qanı qan ilə yumazlar.
Qanana da can qurban, qanmayana da, dad yarımçıq əlindən.
Qapıdan qovursan, bacadan gəlir.
Qanmaza hörmət edərsən, deyər: - Məndən qorxur.
Qaraçı bir ələk verib, elə bil evə dirək verib.
Kifirə sabun, dəliyə öyüd neyləyər.
Qarğa özün quş bilir, xaşıl özünü aş.
Qarğanı qırğı bilir.
Qarnı tox olan, qayğısız olar.
Qarın başa bəladır.
Qarın qardaşdan irəlidir.
Qarın səndən aşağıdır.
Qəlb odur ki, qəlbindəkin deməyə...
Qorğaya öyrənən çərəzsiz qalmaz.
Qonaq bu il burdadır, gələn il də sərasər.
Qonağa get deməzlər, altından palazı çəkərlər.
Qonşunun toyuğu, qonşunun gözünə qaz görünər.
Qurddur, qoyun dərisinə girib.
Qırqovul kimi başını kola soxub, elə bilir görünmür.
Dağarçığını çuval yanına qoyur.
Dadanan qudurandan pis olar.
Dedi - qodu ev yıxar.
Demək olmur gözün üstə qaşın var.
Dəymişin qoyub, kalın dərir.
Dəli qazandı, ağıllı yedi.
Dəli qırmızı sevər, gic - sarı.
Dəli dəlini görəndə çomağını yan tutar.
Dərə xəlvət, tülkü bəy...
Dərə yiyəsiz olanda, donuz təpəyə çıxar.
Dilinin bəlasını çəkir.
Dilim səni görüm dilim-dilim olasan.
Dili dost, qəlbi qara.
Dini yeyib, imanını dalına atıb.
Diriyə hay verməz, ölüyə pay.
Dolunu yeyib, boşa təpik atır.
Duzu yeyib, duzqabını sındırır.
Dığ-dığ adamı azara salar.
Eyibli öz eybini bilsə, başına kilim örtər.
Elə bilir yuxa arasında halva var.
Elə yerdə otur, altına su çıxmasın.
Elə söz deyir ki, bişmiş toyuğun gülməyi gəlir.
Elə elə ki, nə şiş yansın, nə kəbab.
Eşşək palçığa bir dəfə batar.
Əvvəl arxı tullan, sonra bərəkallah de.
Əvvəldən nə idi hüsnü-camalı, indi oldu dəli Bayramalı.
Ədəbi kimdən öyrəndin, ədəbsizsən.
Əzizim əziz, tərbiyəsi ondan əziz.
Əl qatma harama.
Əlindən bir iş gəlməyən on danışar.
Əsli, nəcabəti olmayana qamçı neylər?
Əhl ilə daş daşı, naəhl ilə yemə aşı.
Zər ilə olan, zor ilə olmaz.
Zorla qoyuna gedən köpəyin qoyuna nə faydası?
İki canbaz bir ipdə oynamaz.
İlqarı olmayanın imanı da olmaz.
İnsan zülmə tabedir.
İnsan olmayan insan qədrin nə bilər!
İsti aşa soyuq su qatma.
İtdən çox çarıq aparan olmaz, yenə ayağı yalındır.
İçdin üzüm suyunu, Tökdün üzün suyunu.
İşini möhkəm tut, qonşunu oğru tutma.
Yanan da mən - yaman da mən.
Yiyəsinə baxıb atın nallayırlar.
Yemə namərd çörəyini, axırda başına vurar.
Yükünü yığdı təpəyə, elə arxa çevirdi.
Yıxılanı vurmazlar.
Yuxarı evə baxıb, aşağı evi yıxma.
Kasıblıq eyib deyil, oğurluq eyibdir.
Keçi can hayında, qəssab piy hayında.
Kiminin əvvəli, kiminin axırı.
Kişi sözü üzə deyər.
Kişi tüpürdüyünü yalamaz.
Kişini tez qocaldar axşamdan yatan arvad.
Kişinin özünə baxma, sözünə bax.
Kişiüzlü arvaddan, arvadüzlü kişidən həzər.
Kor kor, gör gör.
Kor tutduğun buraxmaz.
Köpək araba kölgəsində yatar, elə bilər öz kölgəsidir.
Köhnə kəndə təzə nırx qoyur.
Quyu var, suyu yox.
Külək kimi hərdən bir tərəfə əsmə.
Gah nala döyür, gah mıxa.
Gədaya borclu olsan, bir toyda deyər, bir də yasda.
Gedər bağlar qorası, qalar üzlər qarası.
Gedər bu dövran sənə də qalmaz.
Gəlin bəzənincə toy əldən gedər.
Gəlmisən ayran içməyə, gəlməmisən ara açmağa.
Gəmidə oturub gəmiçi ilə vuruşur.
Goru var ki, kəfəni də ola.
Gözlərindən qan damır.
Gözünü qırpdın, sənin deyil
Gündüz gəzər obanı, Gecə sancar dabanı.
Günü günə satmazlar.
Gününü düyünləyib göy əsgiyə.
Meşə çaqqalsız olmaz.
Miyançının kisəsi gen olar.
Milçək bir şey deyil, könül bulandırır.
Nəğdi qoyub, nisyə dalınca düşmə.
Nadiri taxtda görüb, Süleymanı qundaqda.
Nə qanır, nə qandırır.
Niyyətin hara, mənzilin ora.
Od düşdüyü yeri yandırar.
Od ilə oynamaq olmaz.
Od olub aləmi yandırır...
Oddan kül törər, küldən nə törər?
Oynamaq bilmir, deyir: yerim dardır.
Onun üzü - dəvənin dizi.
Ortada tetir, qıraqda gəzir.
Ot kökü üstə bitər.
Oxun atıb, yayın gizlətmə.
Öz ağlını özgəyə vermə.
Özgə evində koxalıq eləməzlər.
Ölüdən də pay istəyir.
Ölünün dalınca danışmazlar.
Örtülü bazar, dostluğu pozar.
Ölünü öz başına qoyarsan, vurar kəfənin yırtar.
Pay verdi, dalınca xəbər göndərdi.
Paxıl artmaz.
Paxıl olmasan dərdin olmaz.
Pişiyi bağlayıb süfrə açır.
Pul verməz, can verər.
Sayanın quluyam, saymayanın ağası.
Saman sənin deyil, samanlıq ki, sənindir.
Sən ağa, mən ağa, inəkləri kim sağa.
Sən vurmadın, mən yıxmadım, bəs buna nə oldu?
Sənə vur dedilər, öldür ki, demədilər.
Sənin ipinlə quyuya girmək olmaz.
Səhər gedər naxıra, axşam gələr axıra.
Sirkə nə qədər tünd olsa, öz qabını sındırar.
Siçandan törəyən kəsəyən olar.
Soğan yeməmisən için niyə göynəyir.
Su bir yerdə qalanda iylənər.
Tazıya deyir tut, dovşana deyir qaç.
Tikan olub ayağa batınca, gül ol yaxaya sancıl.
Tutub ucundan, gedir ucuzluğuna.
Tülkünün meydanda nə işi var ki, dərisinə qiymət qoyalar.
Uman yerdən küsərlər.
Üstü bəzək - altı təzək.
Hazırın naziri.
Hamam suyu ilə özünə dost tutur.
Haram malın bərəkəti olmaz.
Heç bilmir harada bişib, deyir bir çömçə də bəri ver.
Hələ quyruğu qapı arasında qalmayıb.
Hər işi tutdun, insafı əldən qoyma.
Hər kəs nə eləsə, özünə elər.
Hayasızdan hayanı saxla.
Çanax öz başında sınar.
Çatana çatır, çatmayana bir daş atır.
Çörəyini özü öz ayağı ilə tapdaladı.
Çörək itirən çörək tapmaz.
Canavardan qorxan meşəyə girməz.
Canavarın nə qocası, nə cavanı.
Cəhənnəmə gedən özünə yoldaş axtarar.
Cücəni payızda sayarlar.
Şadlığına şitlik eləmə.
Şaftalı tabağı kimi ortada durma.