Əbdülqədir Geylani

Əbdülqədir Geylani (23 mart 1078 - 21 fevral 1166) - İslam alimi, Qadiriyyə təriqətinin qurucusu.

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Adəmoğlunun başına gələn hər cür bəla, Rəbbindən şikayət etməsindəndir.
• Ağıllı insan işin əvvəlinə deyil, sonuna baxır.
• Ağıllı insan ölümü düşünən və taleyin gətirdiyi ilə kifayətlənəndir.
• Allah ruzilərin bölünməsini bitirmişdir. Ruzidə zərrə miqdarı artma və azalma olmayacaq.
• Allaha ancaq, Ondan başqa hər şeyi tərk edənlər yaxınlaşa bilər.
• Allahdan başqa hər şey bütpərəstlikdir.
• Allahı bilən kimsənin ona qarşı iradəsi qalmaz.
• Allahın iradəsi olmayan heç bir şeyi istəməyin.
• Allahın təqdirini Onun əleyhinə dəlil etməyin; çalışın, çabalayın.
• Allahın söhbətində səmimi olan, nə ayıb eşidər, nə də qulağına ayıb gedər.
• Arif, Allaha hər an bir əvvəlkinə görə daha yaxındır.

B

• Bacarıq və elm, öz ilə qabığı bir-birindən ayırar.
• Bəlalar qula Cənabı Haqqın qapısını döyməyi öyrədir.
• Bilik həyatdır, cəhalət ölümdür.
• Bir şeyi xatırlamaq Allahı unutdurursa, o şey o adam üçün uğursuzdur.
• Böyük alimlərə tabe olun; Bidət yolundan, dində olmayan , lakin sonradan aradan qaldırılan şeylərə doğru azmayın. İtaət edin, qarşı çıxmayın. Səbirli olun, ağlamayın. Sabit qalın, dağılmayın. Gözləyin, ümidsiz olmayın. Özünüzü günahdan təmizləyin, onu çirkləndirməyin. Rəbbinin qapısından heç vaxt çıxma.
• Bu işin başı Allahdan başqa ilah olmadığına şahidlik etmək, son nöqtəsi isə bütün obyektlər və hərəkətlərin bir-birinin eyni olmasıdır.
• Bu dünya bir bazardır, bir saat sonra hamı gedər, heç kəs qalmaz.
• Bütün insanlar səni öz mənfəəti üçün istəyir, Allah isə səni sənin mənfəətin üçün istəyir.

D

• Dünya bir birliyə, axirət bir birliyə sahib, Allah da bütün birliklərin sahibidir.
• Dünya hər kəsi boğacaq qədər böyük bir dənizdir.
• Dünya hikmətdir, axirət isə qüdrət. Hikmət alət və səbəblərə ehtiyacı vardır, qüdrətin isə ehtiyacı yoxdur.
• Dünya nəfslərin, axirət ürəklərin, Allah isə sirlərin sevgilisidir.

E

• Elm əməl üçündür. Sırf əzbərləmək və insanlara anlatmaq üçün deyildir.
• Elm kamil alimlərdən öyrənilir. Alimlərin məclislərində ədəblə oturun. Onların məclislərinə elm və irfanlarından faydalanmaq məqsədilə gedin. Başqa niyyətlərlə getməyin..
• Ey kasıb! Sizə faydası olmayan şeylər haqqında danışmağı dayandırın. Dünyada və axirətdə sənə fayda verəcək işlərlə məşğul ol. Qarışıqlığı dayandırın. Ürəyinizdən dünya düşüncələrini çıxarın. Çünki tezliklə dünyadan alınaraq axirətə aparılacaqsınız. Dünyada rahat və xoş həyat axtarmayın. Rəsulullah; “Həyat axirət həyatıdır.
• Ey oğul! Fikriniz yemək, içki, geyim və dünya ləzzətləri olmamalıdır. Bütün bunlar nəfsin və insan təbiətinin arzuladığı şeylərdir. Harda qaldı qəlbin fikri, hanı ruhun, təbiətin istəkləri? Qəlbin fikri Allah Təaladır. Fikriniz Rəbbiniz və Onun dərgahındakı nemətlər olmalıdır. Dünyadan (haram və şəkk-şübhəli) tərk etsəniz, axirətdə mütləq ondan daha xeyirlisi olacaqdır. Tutaq ki, ömründə yalnız bu gün qalıb və axirətə hazırlaş.

Ə

• Əgər bir şeyi xatırlamaq Allahı unutdurursa, o insan üçün uğursuzluqdur.
• Əgər Onu bilsəydiniz başqasını inkar edər, sonra da Onun qeyrisini Onun vasitəsiylə bilərdiniz.
• Əməlinin qarşılığında mükafatlandırılmağı gözləyən, muhlis deyil.

G

• Günahların pis bir qoxusu vardır. Allahın nuru ilə baxanlar bunu anlar, lakin xalqdan gizlədərlər, onları biyabır etməzlər.

H

• Hər şeydə Onun adlarından bir ad mövcuddur, hər şeyin adı Onun adındandır.
• Həyatda olduğunuz müddətcə, ömürü fürsət bilin. Bir müddət sonra həyat qapısı bağlanacaq, bu dünyadan ayrılacaqsınız. Gücünüz çatdığı müddətcə xeyirli işlər etməyi qənimət bilin. Tövbə qapısı açıqkən və əlinizdə bu imkan varkən bunu fürsət bilin. Tövbə edin. Dua etməyə imkanınız varkən, dua edin. Saleh kəslərlə birlikdə olmağı fürsət bilin.

İ

• İnanmayan bir qəlb içində quş olmayan qəfəsə bənzər.
• İnsan Allaha ürəyiylə ibadət edər.
• İnsanlara nümayiş üçün əməl edib, sonra da bunu Allahu təalanın qəbul etməsini istəmək yaraşarmı? Ehtirası, ərköyünlüyü, azğınlığı və dünyaya düşkünlüyü burax. Sevincini və sevinci bir az azalt. Bir az hüznlü ol. Peyğəmbər əfəndimiz başqasının ürəyini fərahlandırmaq üçün təbəssüm buyurardılar.

Q

• Qardaşının sənə etdiyi nəsihəti qəbul et. Ona müxalif çıxma. Çünki o, sənin özündə görə bilmədiyin şeyləri görər. Bunun üçün Rəsulu əkrəm: "Mömin, möminin aynasıdır" buyurmuşdur. Mömin, din qardaşına etmiş olduğu nəsihətlərdə səmimidir. Onun görə bilmədiyi şeyləri bildirər. Ona, yaxşılıqlar və pisliklər arasındakı fərqi göstərər. Ona, lehində və ya əleyhində olan şeyləri izah edər.
• Qəbirləri ziyarət edin. Saleh kəsləri də ziyarət edin. Xeyirli işlər qurun. Belə etsəniz, hər şeyiniz düzələr.
• Qəlb dünya arzularından birinə bağlı qaldığı və keçici ləzzətlərdən birinin arxasına ilişib getdiyi müddətcə, mümkün deyil, axirəti sevə bilməz.
• Qəlb saleh olanda daimi zikr əldə edilər və qəlbin hər tərəfinə Haqqın zikri yazılar. Belə bir qəlbin sahibinin gözləri yata bilər, amma ürəyi Rəbbini zikr edər.
• Qəlb sirrə, sirr də Haqqa etimad edərək sakitlik tapar.
• Qulun Allahu təalanı sevməsində səmimi olub olmadığı, başına bəla və müsibət gəldiyi zaman ortaya çıxar. Bəla və müsibət gəldiyində səbir və sakitlik halını mühafizə edə bilirsə, o həqiqətən Allahu təalanı sevir deməkdir. Müsibət və kasıblıq zamanında stabillik göstərə bilmək bu sevgiyə sübut və əlamət edildi. Biri Hz. Məhəmmədə; "Mən səni sevirəm" dəyəndə; "Kasıblıq üçün bir paltar hazırla" buyurdu. Bir başqası gəlib Hz. Məhəmmədə; "Mən Allahu təalanı sevirəm" dəyəndə; "Bəla üçün paltar hazırla" buyurdu.
• Qulun ürəyi Rəbbinə çatanda Rəbbi onu heç kimə möhtac etməz.
• Qurandan, haqqında mübahisə edərək yox, içindəkilərə əməl edərək faydalanın.
• Quranın iki istiqaməti vardır: Onun əlində olan istiqaməti, bizim əlimizdə olan istiqaməti.

M

• Mömin dünyada, zahid axirətdə qəribədir. Arif isə Allahın xaricindəki hər yerdə qəribədir.
• Mömin, insanlara qarşı üzündən sevincli olduğunu göstərər. Lakin özü qəmlidir. Peyğəmbər əfəndimiz; "Möminin sevinci üzündədir. Halbuki ürəyi qəmlidir" buyurmaqdadır. Möminin təfəkkürü, düşünməsi, ağlaması çox, gülməsi azdır. Təbəssümü ilə ürəyindəki hüznü gizləyər. Çöldə dolanaşacağını təmin etməklə məşğul olur kimi görünər, ürəyi Rəbbini xatırlamaqla məşğuldur. Uşaq-muşağı ilə məşğul olur kimi görünər, ürəyi Rəbbi ilədir.
• Mömin kimsə kiçik günahları da böyük görər. Peyğəmbər əfəndimiz: "Mömin kimsə, günahını dağ kimi görüb, öz üzərinə düşəcəyindən qorxar. Münafiq isə, günahını burnu üzərinə qonan və dərhal uçan ağcaqanad kimi görər" buyurdu.
• Möminin adəti əvvəl düşünüb sonra danışmaqdır. Münafiq isə əvvəl danışar, sonra düşünər.

N

• Nəsibin olanı itirməzsən, onu səndən başqası yeyə bilməz. O başqasının nəsibi olmaz. Nəsibini ona ehtiras göstərməklə əldə edə bilməzsən.

O

• Onu tanısaydınız, ONun qarşısında dilləriniz lal kəsilərdi; ürəkləriniz və digər üzvləriniz hər halında ədəbli olardı.

Ö

• Öyrəndiklərini etsən, susduğun vaxt işlərin danışar.
• Özünə bir ağırlıq verən kəsin heç bir ağırlığı yoxdur.

P

• Pis yoldaşları tərk et. Onları sevmə, salehləri sev. Yaxının belə olsa, pis yoldaşdan uzaq dayan. Uzaq belə olsa, yaxşı yoldaşlarla birlikdə ol. Kimi sevsən, səninlə onun arasında bir yaxınlıq olar. Buna görə, sevgi bəslədiyin kimsənin kim olduğuna yaxşı bax.

R

• Rəbbinizin kərəmindən diləyin, razılıq etsə də etməsə də Ondan istəyin. Çünki Ondan istəmək ibadətdir.
• Rəsulullahdan başqa hər məxluq pərdədir; Rəsulullah isə qapıdır.

S

• Salehlərdən birinə "Nəyi arzu edirsən?" deyə soruşulduğunda, "Arzu etməməyi arzu edirəm." deyə cavab verdi.
• Salehlərin ürəkləri faydanı da zərəri də Rəblərindən bilər.
• Saxta rəblər boyundan çıxarılıb atılmadıqca, səbəblərlə bağlı kəsilmədikcə, fayda və zərəri insanlardan bilməyi tərk etmədikcə qurtuluş mümkün deyil.
• Səbir, xeyirin təməlidir.
• Sənin dilin gözəl və şirin; üzün isə pisliklərdən xilas olmuş kimi gülür, ya ürəyinin halı necədir? Camaat içində yaxşı görünürsən, ya tək ikən, yanında kimsə yox ikən necəsən? Göründüyün kimi deyilsən. Sən namaz qıldığın, oruc tutduğun, xeyr işləri etdiyin zaman, əgər bunları sırf Allahu təalanın razılığını güdərək etməzsənsə, nifaq üzrə və Allahu təaladan uzaq olacağını bilmirsənmi? İndi Allah üçün etmədiyin bütün işlərin, bütün sözlərin, adi və xeyli niyyətlərin üçün tövbə et.
• Sufilər Allah Təalanın Özündən başqa bir şey istəməzlər. Onlar neməti deyil, nemət bəxş edəni, xalqı deyil Xaliqi istəyərlər.
• Sufilər axirətə görə ağıllı, dünyaya görə dəlidirlər
• Sufilərdən biri deyb ki: "Fasığın üzünə ancaq arif qullar gülər."
• Sufilərin gecələri gecə, gündüzləri də gündüz deyil.

Ş

• Şükrün əsası, nemətin sahibini bilmək, bunu ürəklə etiraf etmək və dillə söyləməkdir.

T

• Tale üzərində durub onu sübut göstərməyimiz düzgün deyil. Əksinə biz çalışar, çabalar və nə etiraz, nə də tənbəllik etmərik.
• Tələsməyin. Tələsən ya səhv edir, ya da yanlış vəziyyətə yaxınlaşır. Yavaş və ehtiyatlı hərəkət edən ya vurulur, ya da vurmağa yaxınlaşır. Tələsmək şeytandandır. Yavaş və ehtiyatlı davranmaq Allah Təaladandır. Ümumiyyətlə, tələskənliyin səbəbi dünya məclisinə hərislikdir. Sahib olun. Bu, sonsuz bir xəzinədir.
• Təsəvvüf yolu zahiri və qərbi hökmlərə riayət etməyi və hər şeydən fani olmağı tələb edir.
• Təsəvvüf yolu salehləri görüb onların söhbətlərini əzbərləməklə keçilməz.
• Təslim ol, rahatı tap.
• Tövbə, rəhbərlik dəyişikliyidir.

Z

• Zahir elmləri görünən hissənin işığıdır. Qərbin elmləri isə görünməyən hissənin.