Epikür
| Epikür | |||
 | |||
| Doğum tarixi | e.ə. 342 | ||
| Doğum yeri | Samos | ||
| Vəfat tarixi | e.ə. 270 | ||
| Vəfat yeri | Afina | ||
| Dəfn yeri | Afina | ||
| |||
Epikür (bizim eradan əvvəl 341–270) — qədim yunan filosofu.
| A | B | C | Ç | D | E | Ə | F | G | H | X | İ | J | K | Q | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
A
[redaktə]- Ağıllı, yaxşı və ədalətli yaşamadan xoş həyat sürmək mümkün deyil. Və xoş bir həyat sürmədən ağıllı və yaxşı və ədalətli yaşamaq mümkün deyil.
- Ağıllının bədbəxtliyi axmağın rifahından yaxşıdır.
- Ağılsız olub xoşbəxt olmaqdansa, ağıllı olub bədbəxt olmaq yaxşıdır.
- Allah pisliyin qarşısını almaq istəyir, amma bacarmır? Deməli, o, hər şeyə qadir deyil. Ola bilər, amma istəmir? Deməli, o, amansızdır. edə bilər və istəmir? Bəs pislik haradan gəlir? Edə bilmir və istəmir? Bəs niyə ona Allah deyilir?
- Azad həyat çoxlu mülk əldə edə bilməz, çünki kütlələrə və ya monarxlara qulluq etmədən bunu etmək asan deyil.
B
[redaktə]- Başqa xəstəliklərə qarşı təhlükəsizliyi təmin etmək olar, amma ölümə gəlincə, biz kişilər divarsız şəhərdə yaşayırıq.
- Bəlaların ən pisi, ölümün ona heç bir aidiyyəti yoxdur.
- Bir insanı xoşbəxt etmək istəyirsənsə, onun var-dövlətini artırma, nəfslərindən uzaqlaşdır.
- Biz mövcud olanda, ölüm hələ olmur. O zaman ki, ölüm gəlir, artıq biz mövcud olmuruq. Beləliklə ölüm nə dirilər, nə də ölülər üçün var.
- Biz öz xarakterimizi yaxşıdımı, adamların hörməti varmı, fərqi yoxdur. şəxsi mülkiyyətimiz kimi qiymətləndiririk. Əgər bizdə münasibətlər yaxşıdırsa, başqalarının da xarakterini beləcə qiymətləndirməliyik.
- Bizə kömək edən dostlarımızın köməyi deyil, onların köməyinə inamdır.
- Bütün nemətlərin başlanğıcı və son həddi ağıldır.
Ç
[redaktə]- Çalış, gözə çarpmadan yaşa.[1]
- Çoxunuzun özünüzə çəkilməli olduğunuz vaxt, izdiham içində olmağa məcbur olduğunuz zamandır.
D
[redaktə]- Deməli, pisliklərin ən dəhşətlisi ölüm bizim üçün heç bir şey deyildir, çünki biz olanda ölüm gəlmir, ölüm gələndə isə biz deyilik.
- Doğruluğun ən gözəl meyvəsi ruh sükunətidir.
- Düşmən, səni təsadüfən incidən deyil, bunu bilərəkdən eləyəndir.
E
[redaktə]- Elə iş görmə ki, başqasına məlum olanda qorxasan.
Ə
[redaktə]- Ədalət ictimai müqavilə kimidir, bu ziyan vurmamaq və ona dözməmək haqqında müqavilədir.
- Ədalət… zərər verməmək və zərər görməmək üçün bir növ kompaktdır.
- Ədalətli olmağın bəhrəsi ruhi sakitlikdir.
- Əgər Allah insanların dualarına qulaq versəydi, o zaman bütün insanlar bir-birinə ölüm arzulayaraq ölərdi.
- Əgər allahlar insanların yalvarışlarına qulaq assaydılar, insan nəslinin kökü çoxdan kəsilmiş olardı.
- Əgər düşmən xahiş edirsə, rədd eləmə, amma ehtiyatı unutma.
- Əgər həyatda təbiətə uyğunsansa, heç vaxt kasıb olmayacaqsan, insanların fikrinə uyğunsansa, heç vaxt zəngin olmayacaqsan.
- Əksər insanlar var-dövlət yığmaqla dərdlərinə son qoymamış, əksinə, onları daha da çoxaltmışdır.[2]
F
[redaktə]- Fəlsəfə ilə məşğul olmanın artıq gec və ya çox tez olmasını demək, xoşbəxt olmanın artıq gec və ya tezdir demək kimi bir şeydir.
- Fəlsəfi mübahisələrdə uduzan qalibdir, çünki o, yeni bir müdriklik əldə etdi.
H
[redaktə]- Heç kimdən minnətdarlıq gözləmə və əgər sənə minnətdarlıq etməsələr üzülmə.
- Heç kimə paxıllıq etmək lazım deyil: yaxşı insanlar paxıllığa layiq deyillər, pis insanlar isə nə qədər xoşbəxt olsalar, bir o qədər özlərinə zərər verirlər.
- Heç vaxt ev sahibinin səbr və dözümünü qonaqpərvərliklə qarışıq salma.
- Həm yaşlı, həm də gənc müdriklik axtarmalıdır: birincisi ona görə ki, qocaldıqca, keçmişin lütfü sayəsində yaxşı işlərdə gənc olsun, ikincisi isə gənc ikən, O, eyni zamanda qoca ola bilər, çünki gələcək şeylərdən qorxmur.
- Həmişə işlə. Həmişə sev. Həyat yoldaşınızı və uşaqlarınızı özünüzdən çox sevin. İnsanlardan minnətdarlıq gözləməyin və sizə təşəkkür etməsələr üzülməyin. Nifrət əvəzinə nizam-intizam. Nifrət etmək əvəzinə gülümsəyin. Kitabxananızda həmişə yeni kitab, zirzəmidə yeni şüşə, bağçada təzə çiçək olsun.
- Hər istək qarşısında insan özünə sual etməlidir: Bu istək əldə edilərsə nə olar, əldə edilməzsə nə olar?
- Həyat o kəslər üçün acı deyil ki, onlar yaşamamağın heç də bədbəxtlik olmadığına qəti surətdə əmindirlər.
- Həyatda heç bir vahimənin olmadığını dərindən başa düşməkdən vahiməli bir şey yoxdur.
- Həyatda rahat yaşamaq üçün gərək ağılla, əxlaq və ədalətlə yaşayasan və ya tərsinə ədalət, əxlaq və ağılla yaşayaraq, rahat yaşamamaq olmaz.
X
[redaktə]- Xoşbəxtlik azadlıqdan ibarətdir.
- Xoşbəxtlik gətirən şeylərdə özümüzü məşq etməliyik, çünki əgər bu varsa, bizdə hər şey var və əgər yoxdursa, bütün hərəkətlərimiz ona nail olmağa yönəlib.
İ
[redaktə]- İnsan dostlarının kədərlərini onlarla birlikdə ağlayıb-sızlamaqla deyil, yardım və qayğılarla bölüşməlidir.[3]
- İnsan dünyaya gəlməsində özünə və öz valideynlərinə borcludur.
- İnsan təbiətin təbii inkişafının nəticəsidir.
- İnsan ya qorxu və ya hüdudsuz ehtiras nəticəsində bədbəxt olur.
- İnsanın daxillərindən çıxarıb atacaqları iki şey vardır:xudbinlik və imansızlıq.
- İnsanın öz gücünə malik olduğu şey üçün tanrılara dua etməsi axmaqlıqdır.
- İnsanın ruhu onun bədəni ilə birlikdə ölür.
- İnsanın taleyi Allahlardan deyil, onun özündən asılıdır.
K
[redaktə]- Kim az ilə kifayətlənmir, heç nə ilə kifayətlənməz.
Q
[redaktə]- Qanunlar müdriklər üçün qoyulmuşdur, amma haqsızlıq etməsinlər deyə deyil, haqsızlığa uğramasınlar deyə.
- Qızıl divana, zəngin süfrəyə sahib olub dərdlə dolu olmaqdansa, paletin üstündə uzanıb qorxudan azad olmaq sənin üçün daha yaxşıdır.
- Qonaq süfrənin bəzəyidir.
- Qoy heç kim gənc olanda hikmət axtarmaqda ləngiməsin, qocalanda hikmət axtarışında yorulmasın. Çünki heç bir yaş ruhun sağlamlığı üçün çox erkən və ya çox gec deyil.
M
[redaktə]- Məlumatın məqsədi; insanı məlumatsızlıq və boş inanclardan Tanrı və ölüm qorxusundan qurtarmaqdır. Və bu olmadan xoşbəxt olmağa imkan yoxdur.
- Mən heç vaxt qulduru razı salmaq istəməmişəm. Onları nə sevindirdi, mən öyrənmədim; və mənim bildiklərim onların anlayışından çox uzaq idi.
- Möhür bal mumunda necə iz buraxsa, əşya da insanda elə iz buraxar.
- Mübahisədə, diskussiyada uduzan adam, əslində qazanır, qələbə çalır.[4]
- Mücərrəd olaraq ədalət deyə bir şey yoxdur; bu, sadəcə olaraq, kişilər arasında bir müqavilədir.
- Müdrik insanın başına bədbəxtlik nadir hallarda girər; onun ən böyük və ali maraqları bütün həyatı boyu ağıl tərəfindən idarə olunur.
- Müdrik təbiətə daimə minnatdar olmaq lazımdır ki, lazım olanı əldə etməyi asan, lazım olmayanı isə çətin etmişdir.
- Müdrikliyin bizi tamamilə xoşbəxt etmək üçün təmin etdiyi hər şeydən ən böyüyü dostluğa sahib olmaqdır.
N
[redaktə]- Nə dostluğa tez razı olanı, nə də dostluqda tərəddüd edəni sınağa çəkməyə dəyməz, dostluq xatirinə cürət etməyə dəyər.
O
[redaktə]- Olmayanı arzulayaraq, sahib olduğunuzu korlama; yadınıza salın ki, indi sahib olduğunuz şey bir vaxtlar yalnız ümid etdiyiniz şeylər arasında idi.
Ö
[redaktə]- Ölüm gələcək deyə acı çəkmək ən böyük axmaqlıqdır.
- Ölüm ölü üçün yox, diri üçün dəhşətlidir.
- Ölümün bizim üçün heç bir əhəmiyyət kəsb etmədiyinə inanmağa alışın, çünki bütün yaxşılıq və pislik hisslərdədir və hiss ölümlə başa çatır. Buna görə də ölümün bizim üçün heç bir şey olmadığına dair həqiqi inam fani həyatı ona sonsuz bir zaman əlavə etməklə deyil, ölümsüzlük arzusunu əlindən alaraq xoşbəxt edir. Çünki ölümdə qorxacaq bir şey olmadığına tam əmin olan insanın həyatda qorxacaq bir şey tapması üçün heç bir səbəb yoxdur. Deməli, ölümdən qorxduğunu deyən də axmaqdır, gələndə ağrılı olacağı üçün deyil, onu intizar çəkmək ağrılıdır; Çünki mövcud olduğu zaman heç bir yük olmayan şey, gözlənilən zaman heç bir məqsədə ağrı vermir. Buna görə də pisliklərin ən qorxulusu olan ölüm bizi maraqlandırmır; çünki biz mövcud olduğumuz müddətdə ölüm yoxdur, ölüm olanda isə biz artıq mövcud deyilik.
S
[redaktə]- Sahib olduqlarımız deyil, həzz aldığımız şey bolluğumuzu təşkil edir.
- Səndə nə varsa, onunla kifayətlənmək xoşbəxtlikdir.[5]
- Sülh tacı səltənət tacı ilə müqayisə edilməyəcək dərəcədə gözəl və dəyərlidir.
T
[redaktə]- Təbiəti zorlamaq lazım deyil, ona itaət etmək lazımdır.
- Təbiətin tələb etdiyi sərvət məhduddur və onu əldə etmək asandır; lakin boş idealların tələb etdiyi sərvət sonsuzluğa qədər uzanır.
Ü
[redaktə]- Ümid ruhun gəncliyidir. Ümidlərini daim mühafizə edən adamlar nə qədər yaşa dolsalar da qocalmazlar.
V
[redaktə]- Var-dövlət qayğılarımızı azaltmır, sadəcə olaraq bu qayğını digəri ilə əvəz edir.
- Var olduğumuz müddətcə ölüm ortada yoxdur; ölüm gəldiyi anda da biz artıq yoxuq.
Y
[redaktə]- Yaxşı yaşamağı və yaxşı ölməyi bacarmaq — bu eyni elmdir.
Z
[redaktə]- Zövq xoşbəxt bir həyatın başlanğıcı və məqsədidir.