Monqol atalar sözləri

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

A

Acgöz şaman iki qurban yerinə tələsər və ikisinə də gecikər.
Adamı dostlarına baxıb tanıyarlar.
Adət min illər yaşar.
Axmaq həmişə ortaya dürtülər.
Axmağın balacası atını tərifləyər, böyüyü özünü.
Ağ ipək də geyinsən, kölgən qara olacaq.
Ağ yağış olar dağda-daşda, atalar sözü — ağıllı başda.
Ağac — kökdən, insan — anadan.
Ağacın yarpağı saralar, kökü — yox.
Ağıllı adam gördüyündən danışar.
Ağıllı bir dəfəyə dişləyər, səfeh iki dəfəyə.
Ağıllı da tələyə düşər.
Ağılsız dostdan, ağıllı düşmən yaxşıdır.
Ağılsız knyazın qulluqçuları da axmaq olar.
Ağılsızın tələyə baxdığı yerdə, ağıllı odu gözləyər.
Ağlayandan soruşma, güləndən soruş.
Alaçiy ət mədəyə zərərdir, alayarımçıq söz — dostluğa.
Alanda min pud da azlıq edir, verəndə bir funta da qıymır.
Allah adı ilə yamanlıq etmək olar, qanun adı ilə — qanunsuzluq.
Ana südü müqəddəsdir.
Anam mənim bədənimi doğub, fikrimi yox.
Araq hamıya üstün gələr — öz qabından savayı.
Araq müdrik adamı da səfeh edər.
Arağı içən özünü talayar.
Arı əldən qaçırsan tuta bilərsən, sözü əldən qaçırsan — yox.
Aşiq qurbağa dənizi üzüb keçəcək.
Ata-ana bədəni, müəllim ürəyi yaradır.
Ata-ana uşağı sevməyəndə uşaq onlardan da küsür.
Ata-anasını soruşurlar — dinmir; sevgisini heç soruşan yoxdur — özü danışır.
Atalar sözünün yalanı yoxdur, yağış suyunun duzu yoxdur.
Atası olmayan üçün böyük qardaş atadır.
Atın qaçmasına daş, aşiqlərin görüşünə dedi-qodu mane olur .
Ay işığından qar da ağarar, ağıllı sözdən ağıllı da ağıllanar.
Ayağı böyük olanın ayağını həmişə ayaqqabı sıxar; tamahı böyük olan həmişə narazı olar.

B

Bağa minini yumurtlayır — heç dinmir, toyuq birini yumurtlayır — aləmi başına götürür.
Balaca daşla da böyüyü əzərlər.
Balaca yurdlarda da böyük alimlər doğulur.
Balıq əti sümüyündən asan ayrılır.
Balıq suyla, insan zəhmətlə yaşayar.
Balıq yaşayır suyun sayəsində, insan — adamların.
Basılanın kürəyinə-kürəyinə döyərlər.
Baş yastığını sürtüb dağıtmaqdansa, yəhər yastığını sürtüb dağıtmaq yaxşıdır.
Başa yetməyən arzu, sağalmaz azar kimi əzab verər.
Bəd itin dişləri tez xarab olar.
Bəxtəvərliklə bədbəxtliyin arası bir addımdır.
Bərk qaynayan tez buxarlanar; bərk guruldayan tez üzə çıxar.
Bic tülkü quyruğunu hərlədər, bic adam dilini.
Bilikli adam əllaməlik etməz, bacaran lovğalanmaz.
Bilməyəni hər şey təəccübləndirər, cahili hər təzə şey qorxudar.
"Bilmirəm" ən yaxşı bəhanədir.
Bir axmağın bir gündə törətdiklərini, min ağıllı bir ilə düzəldə bilməz.
Bir az aldatmaqla yalançı olursan; yavaş-yavaş mənimsəyib oğru olursan.
Bir dəfə aldadan, yüz dəfə də yalan deyər.
Bir eşqin göz yaşı min landan qiymətlidir. (Lan — qədim qızıl pul)
Bir qorxaq at bir ilxını hürküdər.
Bir payız üç bahardan yaxşıdır.
Bir ovuc düyü — min qırmancdan süzülən qandır.
Bir uşağa da qane ol, az gəlirə də qane ol, təkcə elmə acgöz ol.
Birduya ümman içində su azlıq edər. (Birdu — əfsanəvi acgöz)
Bıçaqla adamsız yerdəöldürərlər, sözlə — adam içində.
Borcun yoxsa, dövlətlisən, canın sağlamdırsa — xoşbəxt.
Boş vəd yalın ayağa geyilmiş ayaqqabı kimidir.
Boşboğazın dili işlər, zəhmətkeşin əli.
Böhtanla adamı günün günorta çağı öldürərlər.
Böyük çay da qışda donur; müdrik adamın da ağlı qocalıqda zəifləyir.
Böyük göllər də öz sahilindən çıxmır.
Böyük qardaş ağıllıdırsa, yəqin kiçik də fəhmlidir.
Buludlar yığışar — yağış yağar. adamlar yığışar — qüvvət artar.
Bürhanı da atırlar — özgəsinin olanda. (Bürhan — büt, allah)
Bürhana yalvarınca, buzovu böyütmək yaxşıdır.

C

Cahillərin ağıllı adamları görməyə gözü olmaz.
Canavarı hamı tanıyır, ancaq canavar hamını tanımır.
Canavarın toxu oturar öz gen dərəsində, acı düşər tuthatuta.
Cavan olanda dişlər ağ olur, qoca olanda — saçlar.
Cavanın güc qoyduğu yerə, qoca çalışar ağıl qoysun.
Cavanlıqda dözümlü olan qocalıqda xoşbəxt olar.

Ç

Çandmandan ağıl yaxşıdır. (Çandman — arzuları guya yerinə yetirən əfsanəvi daş).
Çayın mənbəyi — bulaq, ailənin mənbəyi — anadır.
Çəpişin buynuzu çıxanda anasını da buynuzlar.
Çinovnik — qanuna, lama — Buddaya, qarğa — qurda istinad elər. (Lama — Budda rahibi).
Çirkli su da alovu söndürə bilər.
Çoban da alim bilməyəni bilə bilər.
Çox danışmaq xeyir gətirməz.
Çox danışmaqdan xeyir yoxdur, susmaqdan — zərər.
Çox tanışı olan genişdir — çöl kimi. Olmayan kiçikdir — əl kimi.
Çöl heyvanını fəndlə tuturlar, atı — kəməndlə.

D

Dağ nə qədər yüksək olsa da, geri çəkilmə: getsən, keçərsən; iş nə qədər böyük olursa olsun, təslim olmayın: bir dəfə bunu etməyə başlasanız, bunu edəcəksiniz.
Dağda pələng oynayanda, ulağı at axurunun da yanında titrətmə tutar.
Dağı — ağaclar, dövləti alimlər bəzəyər.
Dağı görməmiş ətəyini yığır əlinə, suyu görməmiş çəkməsini çıxarır.
Dağlara qar yük olar, insana — illər.
Deyirsən dil ağrıyır, susursan — ürək.
Dəli susa bilsəydi, onu müdrik hesab edərdilər.
Dərd görməyən, səadətin qədrini bilməz.
Dərdini göyə deyəsən — uzaqdır, yerə deyəsən — kardır.
Dərin çaylar sakit olur, bilən adam — başıaşağı.
Dilin ucu yumşaqdır, amma sancır.
Diridən ayrılmaq ölüdən ayrılıqdan daha pisdir.
Dirsək yaxındır — dişləyə bilmirsən, qulaq yaxındır — görə bilmirsən.
Doğru, dovşandan zəif də görünsə, dağ boyda yalana üstün gələr.
Doldurulmamış silahdan da iyirmi adam qorxar.
Dostluq eləyirsən — qocalınca elə.
Dostluğun başlanğıcında yağ var, düşmənçiliyin başlanğıcında — qan.
Dostu el olanın dövləti bol olar.
Dövlət kağızı — möhüründən, at — dişindən, adam — danışığından tanınar.
Dumanın dağılmağı qurdun ürəyindən deyil.
Duz acı olsa da, xörəyi dada gətirir.
Dünənki yumurta bu gün artıq cücədir.
Dünya geniş olmağına genişdir, amma çəkmələr sıxanda ayaqlar üçün darlıq olur.
Dünyada üç şey təhlükəlidir: bıçaq uşaq əlində, hakimiyyət axmaq əlində və tərif yaltaq dilində.
Dünyada üç yazıq var: taxtdan salınmış hakim, var-yoxdan çıxmış varlı və dəlilər içinə düşmüş ağıllı.
Düşünülmüş plan asan yerinə yetirilir, düşünülməmiş asan pozulur.
Düz — əyrini araba ilə də qovub tuta bilər.
Düz ilə əyrinin arası dörd barmaqdır.

E

Ehtiras ləkə kimidir.
Ehtiyac məcbur edər, qanunu da adlayıb keçərsən.
Ehtiyat — təcrübədən doğur.
Eşitdin — demə, dedin — danma.
Etiqadı olmayana qulaq asma.
Ev içində odu güd, el içində — dilləri

Ə

Əli çomaqlını itlər xoşlamaz.
Əlini çox bağlı saxlayan heç nə almaz.
Ən ağır yükü sonuncu dəvə daşıyır.
Ən böyük sərvət bilikdir. Orta — çoxlu uşaq. Ən kiçik — çoxlu mal-qara.
Ərlə arvad eyni yastıqda yatsalar da, xəyalları fərqlidir.
Əsl təcrübə acı təcrübədir.
Əvvəlcə sən özün kömək elə, sonra qoy sənə kömək eləsinlər.
Əyri həmişə kölgəli gəzər.

F

Fağır adamın ağası çox olar.

G

Gedərsən — uca dağı da aşarsan; başlarsan — ağır işi də görərsən.
Gördüyünü danışan axmaq, bildiyinə susamış müdrikdən yaxşıdır.
Göz yaşını siləndə gözünü çıxartdı.
Gözün ola-ola kor ola bilərsən, Qulağın ola-ola kar ola bilərsən.
Güclə sevdirmək olmaz.
Güçlü qəhqəhə çəkir, zəif şikayətlənir.
Güclülərlə mübarizə aparmaq, varlıları məhkəməyə vermək çətindir.
Güclüyə cəmlə üstün gələrlər.
Gülən hər kəs dost deyil, hirslənən hər kəs düşmən deyil.
Günah unudulacaq, amma dərs qalacaq.
Günahkar hər sözdən səksənər.
Günahkara vəz oxuyurlar, xatakardan bir çəm tapıb yan keçirlər.
Günün yaxşı keçəndə qohumun çox olur, pis keçəndə — düşmənin.
Güzgüyə bax, bəzən, adamlara bax, düzəl.

H

Heyvanı gül içinə buraxarsan — baxmaz, ötər; nadana gözəllikdən danışarsan — vaxtın itər.
Həddən artıq sadədillik cinayətə də gətirə bilər.
Hədəfə görə yayı çək.
Həqiqət qüvvətdir.
Hər fikrindən keçəni demə.
Hər gülən dost deyil, hirslənən hər kəs düşmən deyil.
Hər həmrah yoldaş olmaz.
Hər kəsin iki gözü, hökmdarın on min gözü var.
Hər şeydən çətin elin ürəyini fəth eləməkdir.
Həyat min lanadır, yaşaya bilmək — on min lana.

X

Xalq arasında olan axmaq evdə oturan müdrikdən yaxşıdır.
Xeyir olan yerdə — süd, şor olan yerdə — qan.
Xeyirxah həmişə sakit olar, bədxah narahat.
Xeyirxahı çox vaxt ağılsız bilirlər.
Xeyri olsa özünü də satar.
Xəncər bədəni yaralar, söz ürəyi.
Xəsis acgöz olar, kinli — inadkar.
Xəsisin dostu olmaz.
Xəsislik və hərislik qara köpəyin xörəyidir.

İ

İlanın çölü alabəzəkdir, insanın — içərisi.
İnsan dostluqda tanınar, həqiqət müqayisədə.
İnsan son nəfəsə kimi ümidini itirmir.
İşi səhərə qoymaq axmaq adətdir.
İt — yiyəsinə arxayın olur, quş özünə.
İti də qoruyurlar — özlərinin olanda.
İynə hara, sap da ora.

K

Kasıbın həmişə bir ayaması olar.
Kəhərin dırnağı, kişinin iradəsi möhkəm olmalıdır.
Kənara inanır, yaxından şübhələnir.
Kəndir nazilən yerindən qırılar.
Kim ki, qallac olar, ac olar.
Kimin dostu varsa, geniş bir çöl kimidir, kimin dostu yoxdursa, kiçik bir əl kimidir.
Kimin ki, dişləri itidir, o, öz xeyrini də yeyər.
Kişi yeddi dəfə yıxılar, səkkiz dəfə qalxar.
Kor köpək haya qaçar.
Kora fanar nə lazım.
Korun günü yoxdur , sərxoşun vaxtı yoxdur.
Köçəndən sonra qonşularınızı, öləndən sonra arvadınızı qiymətləndirməyə başlayırsınız.
Köhnə ilin yaxşı olub-olmadığını ancaq təzə ildə görmək olar.
Köksündə yanğın da olsa, tüstünü burnundan buraxma.
Köpəyin qarnını doyuzdurmaq asandır, nəinki noyonun. (Noyon — knyaz, böyük feodal — məmur).
Körpəyə südgərəkdir, həyata — həqiqət.
Külək əsər hər tərəfə, həqiqətsə bir tərəfə.
Küləyin axırı yağışla, zarafatın axırı savaşla qurtarır.
Kürkü yağış korlar, dostluğu rişxənd.

Q

Qadınlar və kişilər eyni yastıqda yatırlar, lakin fərqli yuxular görürlər.
Qarışqa öküzün buynuzuna dırmandı, elə bildi ki, dağa çıxıb.
Qarın doya bilər, maraq heç vaxt.
Qarnı doydurmaq olar, gözü -yox.
Qazlar qaqqıldaşır — yay gəlir, qarğılar qaqqıldaşır — yay gedir.
Qəzəb gələn yerdə susmaq yaxşıdır.
Qəzəbli, xoşbəxt olmaz.
Qığılcım tüstülənməz.
Qış küləyi qar gətirər.
Qıymırsan — vermə, verdin — minnət qoyma.
Qızıl pas atmaz.
Qocalar gələr — hikmət artar, cavanlar gələr — qüvvət artar.
Qocaların sözündəki — ağıl, məsəllərindəki — nəsihət.
Qolu güclü olan birinə üstün gələr, ağlı güclü olan çoxuna.
Qonaq az müddət qalsa da, çox şey görüb qayıdır.
Qonşunun qədri — ayrılandan sonra, arvadın qədri öləndən sonra bilinir.
Qorxaq adam yaxşı işdən də yan keçər.
Qorxaq on dəfə ölür, qorxmaz bir dəfə.
Qorxaq özünü də batırar, özgələrini də.
Qorxaq yolu yarıdan qayıdar.
Qorxağa elə gəlir ki, dağlar da titrəyir.
Qorxursan eləmə, elədin qorxma.
Qotur at həmişə quyruğunu yellər, günahkar adam ətrafa baxınar.
Qoyunun quzusu bir-bir olur, axırda sürü düzəlir; it neçəsini küçükləyir, hamısı da dağılışıb gedir.
Qul günahkar olar.
Qurbağa nə qədər tullana, bataqlıqdan uzağa getməyəcək.
Qurd quzu üçün nəsə, varlı da kasıb üçün odur.
Qurdun ağzı həmişə qanlı olar.
Qurdun sıçramağı möhkəm olar, insanın — sözü.
Quru ağacın meyvəsi olmaz, boş sözün — xeyri.
Qurumuş gölün sonası olmaz, hərdəmxəyal adamın — dostu.
Quru qurbağasının dənizdən xəbəri olmaz.
Quyuda balıq olmaz.
Qürbət elə verilən qız qayalara atılan ox kimidir.

L

Lap sabah ölsən də, bu gün öyrən.

M

Meymuna da qulaq as, əgər düz danışırsa.
Məhəbbət olan yerdə qayğı da var.
Məhəbbətin özü ürəkdə, kədəri üzdə olar.
Məhəbbətini gizlə, biliyini göstər.
Məni aparan eşşək məni təpikləyən atdan daha dəyərlidir.
Misə nə qədər qızıl çəkəsən, elə mis də qalacaq.
Mismar bilir ki, çəkic necə vurur.
Münəccim cavan olsa yaxşıdır, həkim — qoca.

N

Namuslunun xasiyyəti möhkəm, sözü də düz olur.
Nə qədər ki, atan var — adamlarla tanış ol; nə qədər ki, atın var — ətrafla.
Nə qədər tezdən dursan, o qədər çox görərsən: nə qədər gec yatsan, o qədər çox eşidərsən.
Noyona ancaq onun köç yerində hörmət edərlər, alimə — hər yerdə.

O

O adam ağıllıdır ki, elədiyi səhvlər yadındadır.
O müdrikilər yaxşıdır ki, axmaqlarla dostluğu bacarırlar, o axmaqlar yaxşıdır ki, müdriklərə arxalanmağı bacarırlar.
Od yağla sönməz, giley-güzar acılamaqla qurtarmaz.
Oxunu atıb, yayını gizləyir.
Oxuyursansa, yorulma, öyrədirsənsə, qorxma.
Onun kölgəsindən başqa dostu yoxdur, quyruğundan başqa bəzəyi.
Onun sözü azdırsa da, işi çoxdur.

Ö

Öküz batanda yiyəsi də güclü olar.
Ölən inək haqqında həmişə deyirlər ki, südü çox verərdi.
Ölməyin yox, yaxşı adın dərdini çək.
Ölüm gələndə min Budda belə kömək etməyəcək.
Ölüm qabağı göz daha diqqətli olur.
Ölümdən qorxursansa, yaşamağa dəyməz.
Ömrü qızıl üçün itirməyə dəyməz.
Öz eybini bilənin ağlı nurludur.
Özgə evdə tox olmaq olar, rahat — yox.
Özü bir iş görməyən, özgələri öyrətməyi xoşlar.

P

Payızda da kökəlməyən, arıq qalar.
Pələng də oddan qorxur.
Pələngin quyruğundan yapışma, yapışdın — buraxma.
Pis adamın yaddaşı taxtadan olar, yaxşınınki — qranitdən.
Pis barışmaqdansa, yaxşıca savaşmaq yaxşıdır.
Pis hava keçir, pis qoxu qalır.
Pis müəllimin pis də şagirdləri olar.
Pis nişançı oxu günahkar bilər, pis hakim — xalqı.
Psi ustanın karastısı çox olar, faydası — az.
Pis yol yolsuzluqdan yaxşıdır, pis qohum — qohumsuzluqdan.
Pisin yadında yaxşılıq qalmır, ancaq yaxşı pisi yaddan çıxarmır.
Pişik də təzə balıq yeməyi sevir, amma çaya girmir.
Polad poladlığı ilə oddan qorxur, çay çaylığıyla sahilə yatır.
Pul və gözəllik olan yerdə doğrunu yalandan ayıra bilməzsən.

R

Riyakarlıqla gülməkdənsə, qaşqabaqlı olmaq yaxşıdır.
Ruhun möhkəmliyi qabırğanın möhkəmliyindən əfzəldir.

S

Sabah öləcək olsanız da öyrənin.
Sakit itdən qorx, hürən it qapmaz.
Sağlardan ayrılmaq, ölülərdən ayrılmaqdan ağırdır.
Sağsağan qardi quşu deyil. (Qardi — əfsanəvi böyük quş).
Sevgi daxildən, qəm çöldən gəlir.
Sevməyən qadının dodağı soyuq olar.
Səfeh baş ayağın düşmənidir.
Səhər gördüyün işi gecə yoxla.
Səni qoy illər əzsin, amma qoyma dərd əzə.
Sərxoşun ağlı kor olar.
Sərvət gözəldir, amma azadlıq daha da gözəldir.
Silahsıza hər cür vəhşi qorxuludur.
Sıldırımın başında ağac olmaz, lovğanın başında — ağıl.
Sonbeşik həmişə o birilərindən zəif olar.
Söyüş — gözün içinə, tərif — gözdən uzaqda.
Sözlə izah etmədiyini, çubuqla izah etməyəcəksən.
Sözlər bəzən qayaların arasında əks-səda kimidir.
Sözü ehtiyatla de, işi cəhdlə gör.
Sözü üzə deyən xəstəliksiz ölür.
Sözü yadında saxlayan ağıllı, nağılı yadından saxlayan isə müdrik olur.
Su adamına su hədiyyə aparır.
Su başdan bulanıq olsa, ayaqdan da bulanıq olacaq.
Su içmək istəməyən öküzün başından basmaq nahaqdır: düzə qulaq asmayanı inandırmaq nahaqdır.
Susan adam həmişə haqlı çıxacaq.
Susan axmaq çox vaxt ağıllı kimi qələmə verilir.
Susmaq da bir vergidir.
Suya düşəndə gülmə.

Ş

Şərəfi itirməkdən, beli qırılmaq yaxşıdır.
Şərəfli məğlubiyyət şərəfsiz qələbədən yaxşıdır.
Şir vüqarı tülkü sifətinə yaraşmaz.
Şirini acı eləmək asandır, acını şirin eləmək çətin.

T

Tez yemək — mədəyə zərər verir; tez varlanmaq — həyata zərər verir.
Tezdən duran adamın günü uzanar.
Təcrübəniz olanda mükafat qazanmış kimi sevinin.
Tək olanda özünə, el içində sözünə diqqət et.
Təklikdə fikrini ölç-biç, adam içində — sözünü.
Tələsənin yolunda kol-kos çox olar.
Tən olmayan yük dəvə üçün əzabdır, tən olmayan məhəbbət — ürək üçün.
Tənbəl adam qorxaq olar.
Tənha qarğa qış yuxusuna getməz.
Tərif gələndə çaşma, töhmət gələndə coşma.
Tox — evdən ötrü darıxmaz, evli — anadan ötrü.
Tüksüz baş böyük görünər.

U

Ulduzlar görünəcək — göyü bəzəyəcək, bilik görünəcək — ağlı bəzəyəcək.
Uşağa bıçaq vermək olmaz, dəliyə — hakimiyyət.
Uşağı tanımaq istəyirsənsə — oyununa bax, böyüyü tanımaq istəyirsənsə — işinə.
Uzağın suyu ilə yaxının odunu söndürə bilməzsən.

Ü

Üzə gülənin hamısı dost deyil, qaşqabaq sallayanın hamısı — düşmən.

V

Vaxt olar şiri də qarışqalar yeyər.
Varlananda öyünmə, kasıblayanda ümidsiz olma.
Varlı qocaldıqda yaman olar.
Varlı o kəsdir ki, çoxlu yaxşılıq edib; ondan varlı o kəsdir ki, çoxlu uşağı var; onlardan da varlı o kəsdir ki, çoxlu biliyi var.
Vasvası ilə dostluq çox çəkməz.
Vəd ilə layla çalır, şirin sözlə yatırırlar.
Vəfasız dost açıq düşməndən qorxuludur.
Vətəndə hətta qaba kətan yumşaqdır, amma yad ölkədə hətta ipək də kətandan yumşaq deyil.
Vurulmamış heyvanın dərisini tərifləmə.

Y

Yaxınlaşmağa bir gün bəsdir, dostlaşmağa min gün gərək.
Yaxşı adamın dalınca yaxşı söz də gəzər, yaman söz də.
Yaxşı adamla savaşma, pis adama yanaşma.
Yaxşı adı asan itirərsən, yaman addan çətin qurtararsan.
Yaxşı bəslənən quzunun quyruğu sərt, ac öküzün buynuzları yumşaqdır.
Yağış suyunda qum olmaz, atalar sözündə — yalan.
Yalan oğurluqdan yaxşı deyil.
Yaman gündə ürəyi bərk ol, yaxşı gündə ürəyi yumşaq.
Yamanlıq da on gündən çox çəkmir.
Yavaş gedərsən — mənzilə yetərsən.
Yavaş-yavaş aldadaraq yalançı olursan; Yavaş-yavaş mənimsəyib oğru olursan.
Yayda avara gəzmə ki, dzutda itirməyəsən. (Dzut) — qışın elə soyuq vaxtıdır ki, onda yemsizlikdən heyvanlar çox tələf olur)
Yazla payız yayı sıxışdırır, gümüşlə qızıl — qanunu.
Yazmaq üçün bilik, məqsədə çatmaq üçün cəhd lazımdır.
Yeddi düşün, bir danış.
Yəhər ata bəzəkdir, qadın — evə.
Yəhər atın bəzəyidir, arvad ömür bəzəyidir.
Yeməksiz bir sutka da qalmaq olar, çaysız bir saat qalmaq olmaz.
Yeməyin yaxşısını camaata ver, paltarın yaxşısını özün gey.
Yenisini başa düşmək istəyirsənsə, köhnəni öyrən.
Yer üçün şeh necədirsə, bəxt də həyat üçün odur.
Yeriyən axmaq, yatan ağıllıdan yaxşıdır.
Yonulmuş daşı — dağlarda, sözü ağılda gəz.
Yuxarıda olursan — həsəd aparırlar, aşağıda olursan — ayaqlayırlar.
Yurd — tono, ailə — valideyn, dövlət — elm üzərində dayanır. (Tono — yurdun yuxarı dayağı olan dairəşəkilli ağac, tüstü çıxmaq üçün yer).
Yüz manatın olmaqdansa, yüz dostun olsa yaxşıdır.

Z

Zəhərli ilanlar nazik də olur. yoğun da.
Zəhmətkeşin təri axar, qarınqulunun ağzının suyu.
Zəiflik kobudluqdan, haqlı haqsızdan güclüdür.
Zəngin insanlar heç vaxt qohumlarını sevmirlər.

İstinadlar