Nikolay Kopernik

Nikolay Kopernik
Doğum tarixi	19 fevral 1473
Doğum yeri	Torun
Vəfat tarixi	24 may 1543
Vəfat yeri	Frombork
Dəfn yeri	Archcathedral Basilica of the Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint Andrew in Frombork
Vikipediya məqaləsi

Nikolay Kopernik (Toruń, Prussiya; 19 fevral 1473 — Frombork, Prussiya; 24 may 1543) — polyak astronomu.

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Adətən krallıqlara, bəyliklərə və respublikalara ziyan vuran saysız -hesabsız fəlakətlər olsa da, ən təhlükəli, mənim fikrimcə, dörddür: ixtilaf, ölüm, torpaq səmərəsizliyi və sikkə azalması. İlk üçü o qədər açıqdır ki, bundan xəbəri olmayan heç kim yoxdur, lakin sikkəyə aid olan dördüncünü az adam və yalnız ən dərin düşüncəli insanlar fərq edir, çünki bu dərhal və şiddətə səbəb olmur. Dövlətlərin çöküşü, onları tədricən görünməz hala gətirir.
• Alimin düşüncələri geniş ictimaiyyətin mühakiməsindən asılı deyil — çünki alimin istəyi, Tanrı insan düşüncəsinə icazə verdiyi müddətcə, hər şeydə həqiqəti axtarmaqdır.

B

• Bəs gözəl olan hər şeyi əhatə edən səmadan gözəl nə ola bilər?... Ona görə də elmlərin ləyaqətini mövzularına görə mühakimə etsək, onların ən üstünü astronomiya adlandırdıqları elm olacaq. ..

E

• Ehtimal ki, riyaziyyatdan bixəbər olanlarla birlikdə bu mövzuda qərar verməyi öz üzərinə götürən və Müqəddəs Yazılarda onların məqsədinə uyğun kobud şəkildə təhrif olunmuş yer üzündə bu işimə qarşı çıxmağa cəsarət edən ağılsız natiqlər tapılsa, onlar mənim üçün heç bir əhəmiyyət kəsb etmir, mən onların mühakimələrini tələsik hesab edirəm. Çünki riyaziyyatdan az -çox başı çıxan Laktansius, yerin top şəklinə malik olduğunu bəyan edənlərə lağ edərkən yerin formasından bir qədər uşaqcasına danışırdı. Buna görə də tələbələrin bizə gülməsi təəccüblü deyil. Riyaziyyat riyaziyyatçılar üçün yazılmışdır və kimlərəsə bizim bu zəhmətlərimiz, səhv etmirəmsə, hətta müqəddəsinizin hazırda rəhbərlik etdiyi kilsə dövlətinin işinə də qarışmaq kimi görünür.

Ə

• Əgər fəlsəfənin əvvəldən tələb etdiyi kimi, bunları sübut etmək üçün bu kitabda bir araya topladığımı təsadüfi deyil, dərindən araşdırıb mühakimə etsələr, bacarıqlı və alim riyaziyyatçıların mənimlə razılaşacaqlarına şübhə etmirəm. ... Riyaziyyat riyaziyyatçılar üçün yazılmışdır, mənim bu zəhmətlərim , səhv etmirəmsə, onlara nəsə töhfə verəcəkmiş kimi görünür. ...Nə... Mən bu işdə nail olmuşam, xüsusən də Həzrətinizin qərarını və bütün digər alim riyaziyyatçıların öhdəsinə buraxıram. ... Əgər bütün riyaziyyatdan bixəbərlərlə birlikdə bu mövzuda qərar verməyi öz öhdəsinə götürən və Müqəddəs Yazılarda onların məqsədinə görə pis şəkildə təhrif olunmuş bəzi yerlərə görə, ağılsız natiqlər tapılarsa, buna cəsarət etsinlər. Mənim işim, onların mənim üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur, mən onların mühakimələrini səfehlik kimi qiymətləndirirəm.

F

• Filosoflar səmanın qeyri-adi mükəmməlliyini nəzərə alaraq onu görünən tanrı adlandırırdılar. Ona görə də elmlərin üstünlüklərini öyrəndikləri mövzudan asılı olaraq qiymətləndirsək, astronomiya ən görkəmli olacaq. Şübhəsiz ki, nəcib elmlərin başçısı və azad insanın ən layiqli məşğuliyyəti olan onun özü, demək olar ki, bütün riyaziyyat elmlərinə arxalanır.

G

Günəşin yaxınlığında kainatın mərkəzi yerləşir. Üstəlik, günəş hərəkətsiz qaldığına görə, günəşin hərəkəti kimi görünən hər şey əslində yerin hərəkəti ilə bağlıdır.

• Günəş qızıl taxtın üstündə oturur, uşaqlarını, onun ətrafında fırlanan planetləri idarə edir.
• Günəşin yaxınlığında kainatın mərkəzi yerləşir. Üstəlik, günəş hərəkətsiz qaldığına görə, günəşin hərəkəti kimi görünən hər şey əslində yerin hərəkəti ilə bağlıdır.

H

• Hər şeyin ortasında Günəşdir. Doğrudan da, belə ən möhtəşəm məbəddə kim bu çırağı hər şeyi eyni anda işıqlandıra bildiyi yerdə olmasa da, başqa və daha yaxşı yerə qoya bilərdi. Axı, boş yerə deyilmir ki, bəziləri Günəşi dünyanın çırağı, bəziləri onun ağlı, bəziləri isə hökmdar adlandırırlar. Hermes Trismegistus onu görünən tanrı, Sophocles Electra isə hər şeyi görən adlandırır. Təbii ki, Günəş sanki kral taxtında oturaraq onun ətrafında dövr edən korifeylər ailəsini məhz belə idarə edir. Həmçinin, Yer Ayın xidmətindən məhrum deyil, lakin Aristotelin "Heyvanlar haqqında" kitabında dediyi kimi, Ay Yerlə ən böyük yaxınlığa malikdir. Eyni zamanda, Yer Günəşdən hamilə qalır və hər il hamilə qalır. Beləliklə, bu təmayüldə biz dünyanın heyrətamiz nisbətini və orbitlərin hərəkəti ilə ölçüləri arasında müəyyən ahəngdar əlaqəni tapırıq, başqa cür tapmaq mümkün deyil.

İ

• İnsan daha çox lazımsız və ya yararsız bir şey etməkdən qorxduğu, amma digər tərəfdən çox vaxt bir şeyi çoxlu hərəkətlərlə zənginləşdirən təbiətin müdrikliyinə riayət etməlidir .

M

• Mürəkkəb hərəkətləri sözlə kifayət qədər yaxşı izah etmək asan deyil, xüsusən də gözlər görmürsə, qulaq daha pis qəbul edir.

R

• Riyaziyyat riyaziyyatçılar üçün yazılır.
• Riyaziyyatçılar aşiqlər kimidir. Onlardan birinə ən kiçik bir qanunu verin, o ondan bir nəticə çıxaracaq, təbii ki bu nəticəni qəbul etməniz lazım olacaq, o da bu nəticədən başqa bir nəticə çıxaracaq.

S

• Səma hərəkətlərinin tarixini diqqətlə və ekspert araşdırması ilə tərtib etmək astronomun vəzifəsidir.

T

• Təbiətin müdrikliyi elədir ki, artıq və ya yararsız heç nə istehsal etmir.