Sədi Şirazi

Sədi Şirazi
Doğum tarixi	1210
Doğum yeri	Şiraz
Vəfat tarixi	9 dekabr 1292
Vəfat yeri	Şiraz
Dəfn yeri	Saadi Mausoleum
Vikipediya məqaləsi

Sədi Şirazi — İran şairi və mütəfəkkiri.

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Axmaq adam sussa yaxşıdır. Amma o, bunu bilsəydi, axmaq olmazdı.
• Axmağa məsləhət verənin özünün məsləhətə ehtiyacı var.
• Ağıl yer üzündən götürülsə də, heç kəs ağılsız olduğunu qəbul etməz.
• Ağıldan kəmliyi iki şey müəyyən edir: susmaq lazım gələndə danışmaq, danışmaq lazım olanda susmaq.
• Ağıllı adamın axmaq qarşısında susması təəccüblü deyil, çünki nağara səsitar səsinə, sarımsaq iyi ənbər qoxusuna həmişə üstün gəlir.
• Ağıllı dilini saxlar dünyada,

Şam dilindən yanar, sovrular bada.

• Ağıllılar öz istədiklərini, ağılsızlar başqalarının istədiklərini öyrənir.
• Ağlıma və zəkama görə başımın üstündə halə parladı.
• Alimdən soruşdular:

-Elmdə bu dərəcəyə necə çatdın? Dedi: -Bilmədiyim şeyi soruşmaqdan utanmadım.

• Arif ol, söhbəti müxtəsər eylə,
  Uzun danışandan qaç, həzər eylə.
  Yüz əyri ox atsan olmaz dəyəri,
  Bir ox at, hədəfdən getməsin əyri.

B

• Başqasının sözünü kəsib danışmaq öz qanmazlığını etiraf etmək deməkdir.
• Başındakının dəyərini bilməyən, ona nankorluq edəndən xeyr gəlməz. Onun sözünə və andına inanmaq olmaz.
• Bədbəxt insan başqalarının ağrı-acısı ilə rahatlıq tapan şəxsdir.
• Bildiklərinə əməl etməyən adam əlində çıraq gəzdirən kora bənzər.
• Biliksiz bir şəxs döyüş barabanına bənzər: səsi çox, içi boşdur.
• Biliyinə görə davranmayan kimsə, üzərinə kitab yüklənmiş heyvanlardan başqa bir şey deyil.
• Bilmədiyim şeyi soruşmaqdan utanmadım.
• Bir adamdan soruşdular: — Barsız alim nəyə bənzər. Dedi: — Balsız arıya.
• Bir cahil üçün ən yaxşı şey susmaqdır. Nə var ki, bunu bilsəydi, onsuz da cahil olmazdı.
• Bir çiçəyə artıq su verərsən çürüyər, insana gərəyindən artıq dəyər verərsən qudurar.
• Bir ox hədəfdən getməsin əyri.
• Bir ömürdə ələ gələn dostu bir anda incidib əldən vermə.
• Bir şəhəri əhatə etdiyin və rəhbərliyi keçirdiyin zaman xalqa əvvəlkindən daha yaxşı davran.
• Bir yatmış başqa yatmışı necə oyada bilər?!
• Bir yerə girməzdən əvvəl oradan necə çıxacağını düşün.
• Birisi bəslərdi qurd balasını,
  Böyücək məhv etdi öz ağasını.
• Böyük bir şəxsdən soruşdular: -Sağ əl çox cəhətdən sol əldən üstündür, buna baxmayaraq nə üçün üzüyü sol ələ taxırlar? Dedi: -Bilmirsən ki, fəzilətli həmişə məhrum olar.
• Bülbüldən çox da vəfa ummayın, çünki hər dəm başqa bir gülün üzərində ötər.

C

• Cahillə mübahisə etmək hədərdir.
• Ciddiliyin həddən çox olması nifrət yaradır, mərhəmətin isə həddən çox olması nüfuzu aşağı salır.
• Cinayətdən sonra tövbənin xeyri yoxdur.

Ç

• Çiçək gah açıqdır, gah da pünhandır, Ağac gah geyimli, gah da üryandır.
• Çörəyim artdıqca əksildim haman, Yoxsulluq yaxşıdır sail olmaqdan.

D

• Darıxma iş görünsə bir qaranlıq quyuda,
  Çünki qaranlıqdadır o dirilik suyu da.
• Dərin dəniz daş atmaqla bulanmaz.
• Dərsini həvəssiz oxuyan uşaq qanadsız quş kimidir.
• Dil – hünər sahiblərinin xəzinəsinin açarıdır.
• Dinlə bir nəsihət söyləyirəm mən-
  Kim tikan əkibsə, dərməz yasəmən.
• Dirilik suyudur sevgi zülmətdə.
• Dostlarına qarşı belə oyanıq olmalısan. O zaman düşmənindən də əmin ola bilərsən.
• Dostunun qəlbini qırsan, düşmənini şad edərsən.
• Döyüş meydanında can versə insan,
  Xoşdur, namərdliklə qoyub qaçmaqdan.
• Düşmənin ölkəsini əhatə edib fəth etdiyin zaman asayiş və təhlükəsizlik işlərində oranın həbsxanalarındakı məhbusları vəzifələndir. Onların ürəkləri ağrılıdır. Zülmə keçid verməzlər.
• Düşmənin yaxınlarından biri sənə dostluq əlini uzada bilər, bunu məmnunluqla qarşıla.
• Düşmənin dostu düşməndir, unutma.
• Düşünüb, sonra da sözü müxtəsər,

O qədər danışma, "bəsdir" desinlər.

• Düzlüyü çox sevir taleyi yazan,

Görmədim düz yolda yolunu azan.

E

• Elm dini qorumaq üçündür, yoxsa dünya nemətlərini udmaq üçün deyil.
• Elm əqidəli olmaq üçündür, dünya malı yığmaq üçün yox.
• Elmi bələkdən qəbrədək öyrənmək lazımdır.
• Eşq çadırının qurulduğu yerdə məntiq axtarma.
• Eşq insanlıqdır, o səndə yoxdursa, yeməkdə və yatmaqda heyvanla şəriksən.
• Ey başqalarının iztirablarına görə narahat olmayan, sənə insan demək yaraşmaz.

Ə

• Ədəb sayılsa da məclisdə susmaq,
  Məsləhət zamanı danışmaq gərək.
  İki şey ağıla nöqsan sayılır,
  Yersiz susmaq ilə yersiz söz demək.
• Əgər bir müəllim olsa bədəsil,
  Yetişdirə bilməz, bəxtiyar nəsil.
• Əgər bu qaranlıq yerdən qorxursansa, ağlını başına topla, buraya işıqla gəl.
• Əgər söz olarsa, incə və şirin,
  O sözü eşidən deyər afərin.
• Əmrindəkiləri bağışlamağı bilməyənlər, bir gün bu insanların əfvinə möhtac olarlar.
• Ərəblər deyirlər bağışla, lakin minnət qoyma, faydası özünə qayıdacaq.
• Əsəri olmayan alim barsız ağacdır.
• Əvvəlcə fikirləş, sonra danış. Sənə "sus" deyilməmiş özün sus.

G

• Güclü vaxtında yaxşılıq edən gücsüz vaxtında çətinlik çəkməz.

H

• Heç kimin dili həyatını xilas etməkdən əli üzülmüş adamın dili qədər uzun olmaz.
• Həddən artıq zarafat etmək alim üçün qüsurludur.
• Həddini aşan qəzəb adamlarda qorxu oyadır, ölçüsüz mehribanlıq və nəvaziş isə insanı gözdən salır. buna görə də orta həddi gözləmək lazımdır.
• Hər kəs nəsihət eşitməsə danlaq eşitməlidir.
• Hər kəsə özü camallı, övladı kamallı görünər.
• Hər kəsin quldur ola biləcəyini düşünən kimsə, kisəsindəki incini asan asan oğurlatmaz.
• Hər zaman sözünün bil məqamını, Boş sözlə məhv etmə ehtiramını.
• Hirs atəşinin ilk odundan qəzəb sahibi yanar, alovun düşmənə çatıb-çatmaması isə sonraya qalar.
• Hökmdarlara xidmət etmək dəniz səfəri kimidir, həm qorxusu var, həm faydası, ya xəzinə taparsan, ya dənizdə batarsan.

X

• Xalqın eyblərini açıb tökməyə çalışsan, etibardan düşərsən.
• Xalqın sevgi və etibarını qazansan düşməni həqiqətən məğlub etmisən deməkdir.
• Xasiyyəti pis olan adam elə bir düşmənin əlinə keçmişdir ki, hara getsə də canını onun əlindən qurtara bilməyəcəkdir.
• Xəsisin gümüşü onu basdıranda torpaqdan çıxar.
• Xoşdur məhəbbətin sevinci, qəmi,
  Xoşdur yaraları, xoşdur məlhəmi.

İ

• İki adam öldü və dünyadan həsrət getdi: biri yığdı yemədi, digəri bildi eləmədi.
• İki düşmən arasında elə söz danış ki, barışanda utanmayasan.
• İki şey mümkün deyildir-qismətdən artıq yemək və əcəl çatmamış ölmək.
• İnsanın qəlbini göstərməz paltar,
  Yazan özü bilər kağızda nə var.
• İnsan ruhunu iki şey qaraldar: susulacaq yerdə danışmaq və danışılacaq yerdə susmaq.
• İnsanın hər nəfəsdə 2 dəfə şükür etməsi lazımdır. Biri nəfəs aldığı üçün, biri nəfəs verdiyi üçün. Çünki verib almamaq var və alıb verməmək var.
• İstəyi olmadan öyrənən şagird qanadsız quşdur.
• İşığa çatmaq üçün can atsan pərvanə tək,
  Səni yandırsalar da, səsin çıxmasın gərək.

K

• Kəmərə qızıl taxıb qul kimi durmaqdansa, yavan çörək yeyib öz evində ağa kimi oturmaq yaxşıdır.

• Kiçik ikən hər uşaq edilməzsə tərbiyyət,
  

Böyüyəndə görünməz onda ədəb, nəzakət.
Yaş çubuğu istəsən hər şəkilə salarsan,
Od qurqdub düzəldər o çubuğu nəhayət.

• Kim ki, qılınc çəkib etsə yamanlıq, Əlini dişləyib çəkər peşmanlıq.
• Kim müsibət günü istər ona bir yar olsun,
  De ki, xoş gündə özü xalqa havadar olsun.
• Kim özündən çox bilənlə mübahisə etsə ki biliyi meydana çıxsın, biliksizliyi ortaya çıxar.
• Kim səndən qorxursa, qıl ondan həzər.
  Olsan da yüz elə şəxsə bərabər.
• Kişilik hirslənib vurub-yıxmaqda deyil, öz qəzəbinə hakim olub ədalətlə davranmaqdadır.
• Köhnə paltar geymək təzəsini dilənməkdən yaxşıdır.
• Könlünün dərdli olmasını istəmirsənsə, dərdli könülləri dərddən qurtar.

Q

• Qarışqa yayda azuqə yığır ki, qışda rahat yaşasın.
• Qənaət etməyi bacarsaydıq, dünyadakı qayğılar daha asan həll olunardı.
• Qəzəblənəndə özünü saxlaya bilən adam başqalarının da günahını bağışlaya bilər.
• Qəzəbin atəşi əvvəlcə sahibini yandırar;qığılcımı düşmənə ya çatar, ya da çatmaz.
• Qızılın nə olduğunu məhək daşı, xəsisin kim olduğunu isə dilənçi bilir.
• Qoy səni doyduran çəkdiyin əmək,
  Sənə öz hünərin eyləsin kömək.
• Qüsur edənin qüsurunu ona söyləməsələr, bilməzliklə eybini hünər sanar.

M

• Mal-dövlət yaşamaq üçündür, yaşamaq mal-dövlət yığmaq üçün deyildir.
• Meyvələri yetişmiş ağaclar başlarını yerə əydiyi kimi, ağıllı və seçilmiş insanlar da təvazökar olurlar.
• Məsləhəti, nəsihəti başa düşməz qanmaz olan,
  Necə ki, günbəz başında qoz dayanmaz heç zaman.
• Müəllimdən işgəncə görməyən həyatda zülm çəkər.
• Mühəmməd Qəzzalidən soruşdular: — Elmdə bu dərəcəyə necə çatdın? Dedi: — Bilmədiyim şeyi soruşmaqdan utanmadım.
• Müşk odur ki, ətir versin, nəinki əttar desin.

N

• Nadan üçün susmaqdan yaxşısı yoxdur, lakin əgər o bunu bilsəydi nadan olmazdı.
• Nadanın ağıllıya nifrəti daha çoxdur, nəinki ağıllının nadana.
• Naməlum dərmanı həkimsiz içmək, nabələd yolu karvansız getmək ağıllı adamın işi deyildir.
• Nəsihətdən dəm vuran adamın özü başqalarının öyüdünə möhtacdır.

O

• O qədər çox yemə ağırlıq etsin, O qədər ac qalma, can əldən getsin.
• O şeyi ki, arxayınsan sənə deyəcəklər soruşmağa tələsmə, çünki hörmətə zərəri var.
• Odu söndürüb közü saxlamaq, gürzəni öldürüb balasını buraxmaq ağıllı insanların işi deyil.
• Oxuduğuna əməl etməyən alim məşəl gəzdirən kora bənzər.
• On dərviş bir kilimdə yatarkən iki padşah bir dünyaya sığmaz.

Ö

• Ölçülməmiş suala, biçilməmiş cavab verərlər.
• Ölkənin idarə olunmasını yan-yörədəkilərin öhdəsinə buraxan hökmdan tez taxtdan düşər.
• Öz hayına qalanda hünər olmaz,
  Hünəri olmayandan rəhbər çıxmaz.
• Özünü böyük görürsən? Yaxşı, düz demişlər: çəpgöz biri iki görür.
• Özünü elə apar ki, dost gizli düşmənə çevrilməsin.
• Övladlarımızı quzu kimi böyütməyək ki, gələcəkdə onları qoyun kimi otarmasınlar.

P

• Peşman olmamaq üçün danışmazdan öncə fikirləş.
• Pisə yaxşılıqla, yaxşıya pislik. Mənaca bir şeydir, düşünsən əgər.
• Pislə oturan yaxşılıq qazana bilməz.
• Pislərlə oturub duran yaxşılıq üzünə həsrət qalar.

R

• Ruzi yalnız elmlə əldə edilsəydi, cahildən çətin yaşayan olmazdı.

S

• Sağlam adamların başında elə bir tac var ki, onu yalnız xəstələr görür.
• Sağlam olmaq istəyirsinizsə, heç vaxt doyunca yeməyin.
• Sağlamlığın əsl dəyəri xəstəlik zamanı bilinər.
• Sevgin yoxdursa, dost axtarma.
• Sevmədiyimiz insanla da elə danışmalıyıq ki, sabah onunla dost olanda dediyimiz sözlərə görə xəcalət çəkməyək.
• Sən yağ-bal içində üzərkən qardaşlıqdan, dostluqdan dəm vuranlar çox da inanma, əsl dost o adamdır ki, sənin ağır vaxtlarında, ehtiyac məqamlarında kömək əlini uzatsın.
• Sənə dedim: Saqın, dəryaya çıxma, indi ki, çıxmısan ürəyini tufanlara tapşır.
• Sirrini heç dostunla da bölüşmə; vaxt gələr, bu sirr səni dostunla düşmən edər.
• Sözünü təsir edəcəyini bildiyin zaman söylə.

Ş

• Şamını gündüz yandıran gecə qaranlıqda qalar.
• Şeytanlıq eyləyib kim ara vursa,
  Bəxti üz döndərər, o görər cəza.

T

• Tabeliyindəkilərin təqsirindən keçmək istəməyən şəxs gec-tez özü onların əfvinə möhtac olacaq.
• Tac və taxt keçicidir. Keçmişlərin yaxşılıqlarını an ki, sənin də adını gələcəkdə ansınlar.
• Tamahkara dünyanı da versən, doymaz.
• Tədbirləri baş tutmayanda düşmən dostluq fikrinə düşər və dostluqla elə işlər görər ki, onu heç bir düşmən bacarmaz.
• Tərbiyəsiz istedada heyf.
• Tutaq ki, var səndə şir kimi pəncə, Davadan sülh daha yaxşıdır, məncə.

Y

• Yaxşı da, yaman da, keçər dünyada,
  Çalış yaxşılıqla düşəsən yada.
• Yaxşı niyyətlə deyilən yalan nifaq salan həqiqətdən daha xeyirlidir.
• Yaxşı ol, qoy "pisdir" desinlər sənə,
  Nə ki, pis olasan, "yaxşı" desinlər.
• Yalnız öz hayına qalan qardaş nə qardaşdır, nə yoldaş.
• Yarasa sevmirsə nurlu günəşi,
  Günəşin əskilməz bundan atəşi.
• Yer üzündə heç bir Hüma quşu qalmasa da, kimsə bayquşun kölgəsinə sığınmaz.
• Yersiz danışmaq axmaqlıq olduğu kimi, yeri gələndə danışmamaq da axmaqlıqdır.
• Yersiz sərtlik dəhşət yaradar, yersiz mülayimlik hörmət azaldar. Nə elə qaba ol ki, səndən qaçsınlar, nə də elə yumşaq ol ki, sənə qabarsınlar.
• Yetkin bir adamı özünüzə dost etmək istəsəniz, tənqid edin; bəsit bir adamı özünüzə dost etmək istəsəniz, mədh edin.

V

• Var-dövlət sərvətə deyil, qənaətə söykənir.
• Vəhşi heyvan tələ ilə, insan oğlu yaxşılıqla ovlanar.

Z

• Zalımları əfv etmək məzlumlara zülmdür.
• Zehni əmək hər cür kədəri uzaqlaşdırmağa qadirdir.
• Zəif düşmənin zərər verəcəyini düşünməmək qığılcımın yanğın törətməyəcəyini düşünmək kimidir.

Mənbə

• Aforizmlər və hikmətli sözlər. Bakı,2005
• Gülüstan. Sədi Şirazi, Bakı,2006