Teorem

Pifaqor teoreminin ən azı 370 məlum sübutu var.

Teorem (yun. θεώρημα) — doğruluğu digər məlum təkliflər və aksiomlar əsasında isbat olunan təklif. Verilmiş bir teorem müxtəlif şəkillərdə ifadə oluna bilər.

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

Ə

• Əgər teorem isbat edilə bilməsə, o, aksioma çevrilir. — Evklid

G

• Gənclər teorem sübut etməlidir, qocalar isə kitab yazmalıdır. Godfrey Hardi

H

• Həndəsənin iki böyük xəzinəsi var: biri Pifaqor teoremi, digəri isə seqmentin qızıl nisbətidir; birincisini qızılla, ikincisini isə qiymətli zərgərlə müqayisə etmək olar. İohann Kepler
• Hər şey isbat edilməlidir və sübutda aksiomlardan və əvvəllər sübut edilmiş teoremlərdən başqa heç nədən istifadə etmək olmaz. Blez Paskal

K

• Kitabın təxribatına gəlincə, ABŞ-da insanların təxminən yarısı təkamülə inanmır. Yalnız hər hansı bir insan deyil, güclü insanlar, daha yaxşı bilməli olan insanlar, təhsil siyasətinə həddindən artıq təsir edən insanlar. Söhbət Darvinin xüsusi təbii seçmə nəzəriyyəsindən getmir. Bir bioloqun onun əhəmiyyətinə şübhə etməsi hələ də (sadəcə) mümkündür və bəziləri bunu iddia edir. Xeyr, burada təkamülün özündən, ağlabatan heç bir şübhə yeri olmayan bir həqiqətdən danışırıq. Biologiya dərslərində yaradılış elmi üçün bərabər vaxt tələb etmək, astronomiya dərslərində düz yer nəzəriyyəsi üçün bərabər vaxt tələb etmək qədər məntiqlidir. Və ya, kiminsə qeyd etdiyi kimi, leylək nəzəriyyəsi üçün cinsi təhsil dərslərində bərabər vaxt tələb edə bilərsiniz. Tam əminliklə söyləmək olar ki, təkamülə inanmadığını iddia edən biri ilə qarşılaşsanız, o insan cahil, axmaq və ya dəlidir (yaxud pisdir, amma mən bunu nəzərə almamaq istərdim). Əgər bu sizi incidirsə, üzr istəyirəm. Siz yəqin ki, axmaq, dəli və ya pis deyilsiniz; və biologiya müəllimlərinin öz mövzusunun mərkəzi teoremini öyrətmək azadlığına müdaxilə edən güclü yerli ənənələri olan bir ölkədə cəhalət cinayət deyil. Riçard Dokinz
• Kütləvi psixologiya sadəcə fərdi psixologiyaların cəmi deyil. Bu, sosial psixodinamikanın əsas teoremidir — təkcə mənim fikrim deyil, bu teorem üçün heç bir istisna tapılmamışdır. Bu, hərbi, siyasi və dini liderlər tərəfindən, kişilər və peyğəmbərlər və təbliğatçılar, quldurluq edənlər, aktyorlar və dəstə liderləri tərəfindən, hələ formalaşmamışdan əvvəl nəsillər boyu tanıdığı və istifadə etdiyi sosial kütləvi aksiya qaydası, kütlə-isteriya qanunudur. Riyazi simvollarda bu işləyir. Robert Haynlayn

P

• Peşəkar riyaziyyatçı melanxolik ilə özünü riyaziyyat haqqında yazarkən tapır. Riyaziyyatçının rolu nəyisə yerinə yetirmək, yeni teoremlər nümayiş etdirmək, riyaziyyatı inkişaf etdirməkdir, başqa riyaziyyatçılar və ya özü tərəfindən edilənləri şərh etmək deyil. Siyasətçilər jurnalistlərə, rəssamlar sənətşünaslara yuxarıdan aşağı baxır; bioloqlar, fiziklər və riyaziyyatçılar, ümumiyyətlə, eyni şəkildə reaksiya verirlər. Təfsir edənə yaradandan daha dərin, nə də tamamilə haqlı bir nifrət yoxdur. İfşa etmək, tənqid etmək və ya qiymətləndirmək ikinci dərəcəli ağılların işidir. Godfrey Hardi

R

• Riyazi teoremin zərifliyi, teoremdə görünə bilən müstəqil fikirlərin sayı ilə düz mütənasibdir və onları görmək üçün lazım olan səylə tərs mütənasibdir. Corc Polya
• Riyaziyyat tarixindən məlumdur ki, bir teoremi sübut etmək və ya problemi həll etmək üçün riyaziyyatın müxtəlif və çox uzaq qollarından istifadə edilməli olduqda, bu, adətən verilmiş teorem və ya məsələnin həlledici əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirir. Mixal Heller
• Riyaziyyatçılar yalnız əhəmiyyətsiz teoremləri sübut edə bilərlər, çünki sübut edilən hər bir teorem mütləq əhəmiyyətsizdir. Riçard Feynman
• Riyaziyyatçıların yalnız müəyyən olan şeylərlə məşğul olması və şübhəli və naməlum olanların yanından səssiz keçməsi diqqət çəkir. Hər şeyi bildiklərini iddia etmirlər və hər mövzuda danışa biləcəkləri kimi davranmırlar.Doğru olduğunu bildikləri və yenilməz arqumentlərlə yaxşı nəticələr verə bildiklərini dərc edərək teoremlərinə daxil edirlər. Başqa şeylər haqqında susurlar və heç bir fikir bildirmirlər, tələsik bir şeyi qorumaqdansa, cahil olduqlarını etiraf etməyi üstün tuturlar. Mümkün olan bütün fərziyyələri və kiçik fərziyyələri rədd edərək, ən açıq şəkildə bilinməyən və son dərəcə ciddi şəkildə araşdırılmayan arqumentləri və iddiaları arasında heç bir şeyi təsdiqləmirlər. Heç vaxt hakimiyyətə itaət etməzlər, heç bir sevgi göstərməzlər, hisslərinə boyun əyməzlər, incəlikdən nifrət edərlər və duyğularını ədalət məhkəməsində olduğu kimi, ehtiras olmadan, üzr istəmədən bəyan edərlər. İsaak Barrou

Ş

• Şeir teorem olmalıdır: dilə qənaət və resurslara qənaət; minimumla maksimuma nail olmaq. Nikanor Parra

T

• Tanrının varlığı, bir həqiqəti ifadə edən həndəsi teoremlərdən daha həqiqidir. Rene Dekart
• Təxminən deyə bilərik ki, riyazi ideya təbii və aşkar şəkildə digər riyazi ideyaların böyük şəbəkəsinə qoşula bilsə, "vacibdir". Deməli, ciddi bir riyazi teorem, mühüm fikirləri birləşdirən teorem, çox güman ki, riyaziyyatda və hətta digər elmlərdə böyük irəliləyişlərə səbəb olacaq. Heç bir şahmat problemi elmi fikrin inkişafına heç vaxt təsir göstərməmişdir; lakin Pifaqor, Nyuton, Eynşteyn öz zamanında kursu dəyişdi. Godfrey Hardi