Azərbaycan atalar sözləri/D

←Ç

Azərbaycan atalar sözləri Müəllif: Şifahi xalq ədəbiyyatı

E→

Həmçinin baxın: Haqqında • < Mündəricat

Da

• Dağ başına qış gələr, igid başına iş.
• Dağ başında xırman qurma, sovurarsan, yel aparar.
• Dağ başından duman əskik olmaz.
• Dağ bizim, ceyran bizim, ovçu burda nə axtarır.
• Dağ da olsan dağa daldalan.
• Dağ dağa arxadır.
• Dağ dağa qovuşmaz, insan insana qovuşar.
• Dağ dediyin ucalıqdır, ucalıq.
• Dağ iti gəldi, bağ itini qovladı.
• Dağ quşu dağa yaraşar, bağ quşu - bağa!
• Dağ nə qədər uca olsa, el üstündən yol salar.
• Dağ ola, duman ola, qırmızı tuman ola, mən olmayım, sən olasan.
• Dağ səfasız olmaz, qəhbə vəfasız.
• Dağ yeri - duman yeri.
• Dağ yeriməsə, abdal yeriyər.
• Dağ yıxılmasa - dərə dolmaz.
• Dağa desən oğrudur, başını əyər.
• Dağarcıq çörəyi ilə dolanan dövlət başına ip salmaz.
• Dağarcıq cuvaldan böyük oldu?!
• Dağarçığını çuval yanına qoyur.
• Dağına baxar qar verər, bağına baxar bar verər.
• Dağlar başına qış, İgid başına iş.
• Dağlar dağımdır mǝnim, qǝm ovlağımdır mǝnim, dindirmǝyin ağlaram, yaman çağımdır mǝnim.
• Dağlar qarıynan, torpaq varıynan.
• Dağlar nə qədər uca olsa, üstündən yollar aşar.
• Dalaşanda barışmağa üz saxla.
• Dalda qalan dana qovlar.
• Dalda qalanın payını yeyərlər.
• Daldan atan topuqdan vurar.
• Dama-dama göl olar, dada-dada heç.
• Damar-damar, daşı dələr.
• Damara baxarlar, qan alarlar.
• Damazlığını yeyən tamarzı qalar.
• Damçı inadıyla daş dələr.
• Dana böyüyər, çulu böyüməz.
• Dana oynar, mıxını bərkidər.
• Danışana dil vermir, yeriyənə yol.
• Danışarkən bülbül kimi cəh-cəh vurur.
• Danışıqlı söz dağlar aşar.
• Danışmaq dananı qurda verər.
• Danışmaq qızıl olsa, danışmamaq gümüşdür.
• Dar küçədən keçmərəm, çadramı yellətmərəm, adımı qız qoymuşam, dul kişiyə getmərəm.
• Darayı, səni geyər hər ayı!
• Darğa əmim, daha nə qəmim!
• Darıya girən donuz payanı özünə qəbul eylər.
• Daş atan bəlli, baş tutan bəlli.
• Daş daşa, dırnaq daşa, siz savaşa, biz tamaşa.
• Daş daşa söykənər - divar olar.
• Daş düşdüyü yerdə ağır olar.
• Daş qayaya rast gəlib.
• Daşa mıxı çaxanda biri mıxa, üçü özünə dəyər.
• Daşın böyüyü dostdan (yaxından) gəlir.
• Daşürəkli düşmənin bağrın yarar yumşaqlıq.
• Dava dağarcıq üstədər.
• Dava darlıqdan çıxar.
• Dava ilə yas qarımaz.
• Dava üçün bir qazı, isbat üçün on şahid.
• Davaçı qazı isə, ərizəni Allaha yaz.
• Davaçın xan olsa, Allah dadına çatsın.
• Davada ağac aradakına dəyər.
• Davada halva paylamazlar.
• Davakarın şah olsa, ərizəni Allaha yaz.
• Davalı söz baş yarar, doğru söz baş.
• Davalı yerdə ot bitməz.
• Davanı göydə axtarırdı, yerdə əlinə düşüb.
• Davanı iki dəfə salmaq nahaqdır.
• Davanı qılınc aralar.
• Davanı qılınc kəsər, sevdanı - pul.
• Davasını bilməyənə şahid olma.
• Dayanan su tez iylənər.
• Dayı görməyən elə bilər Şahqulu da bir dayıdır.
• Dayıynan dağ dolan, əmiynən bağ dolanma.

De

• Dedilər: Əzrail uşaq paylayır. Dedi: Özününkü özünün olsun, mənimkinə dəyməsin.
• Dedilər: Molla, aş aparırlar. Dedi: mənə nə! Dedilər: Sizə aparırlar. Dedi: sənə nə!
• Deyən ağılsız olsa, dinləyən ağıllı gərək.
• Deyilǝn söz geri qayıtmaz.

Də

• Dəli dəlidən xoşlanar, molla - ölüdən.
• Dəli dəlini görəndə çomağın belinə qısar.
• Dəli dəliyə dedi:bunun cavabını de. Dəli dedi: doğrusu, mən də bilmirəm
• Dəli dəliyə qoşular, dəyənək göydən yağar.
• Dəli dostun olunca ağıllı düşmənin olsun.
• Dəli düşünər: Görəsən, mən insanam?!
• Dəli dövran sürür, ağıllı vaxt gözlər.
• Dəli ilə dövlətli - ikisi də bildiyin elər.
• Dəli qız dayısından yaşınar.
• Dəli qız deyər:anasız olaydım, bədəsil gəlin deyər:qaynanasız.
• Dəli öküz gücün bilməz.
• Dəli utanmaz, yiyəsi utanar.
• Dəlicə qızdan dəlicə gəlin olar.
• Dəlidən doğru xəbər.
• Dəlilər dünyanı yedi, ağıllı indi cüt qoşur.
• Dəlini apardılar toya, dedi: bura bizim evdən yaxşıdı!
• Dəlinin başında qoz ağacı bitməz.
• Dəlinin eşşəyi də dəli olar.
• Dəlinin nə toyu olsun, nə də yası.
• Dəlinin yadına daş salma.
• Dəliyə daş atma, öz başın yarılar.
• Dəliyə dedilər: - Nə üçün dəli olmusan? Dedi: - Ağıllıların dərdini çəkməkdən!
• Dəliyə dəli kimi cavab verməzlər.
• Dəliyə dəyənək verməzlər.
• Dəliyə gündə bayramdır.
• Dəliyə iş buyur, o sənə ağıl öyrətsin.
• Dəliyə qanun yoxdur.
• Dəliyə nəsihət, ölüyə zurna.
• Dəliyə yazı yoxdur.
• Dəliyə yer ver, əlinə bel!
• Dəliyə yüz öyrət, öz bildiyini eylər.
• Dəlləkliyi bizim başımızda öyrənir.
• Dəmirsiniz, missiniz, hamınız bir cinssiniz.
• Dəmir döyülə - döyülə polad olur.
• Dəmir qapının taxta qapıya işi düşər.
• Dəmir nəmdən, insan qəmdən çürüyər.
• Dəmir sürtüldükcə parıldar.
• Dəmiri isti-isti döyərlər.
• Dəmiri kürədən dəmir çıxardar.
• Dərd adamı dingildədər.
• Dərd ağladar, eşq söylədər.
• Dǝrd bir deyil, iki deyil.
• Dərd çəkənə görədir.
• Dərd dərd üstündən gələr.
• Dərə xəlvət, tülkü bəy...
• Dərə yiyəsiz olanda, donuz təpəyə çıxar.
• Dərviş odur ki, dünyanı tərk edə, fəqir odur ki, dünya onu tərk edə.
• Dəvə gördünmü? - Qığını da görmədim.
• Dəvə kimi kin saxlayır.
• Dəvə qədər boyun olunca, zərrə qədər ağlın olsun.
• Dəvə Məkkəyə getməklə Hacı olmaz.
• Dəvə nə qədər arıq olsa da, dərisi bir eşşəyə yükdür.
• Dəvə yaxını otlar, uzağı gözlər.
• Dəvəsi ölmüş ərəbəm.
• Dəyirmanda dənin yox, guya, dən üyüdürsən.

Di

• Dil başa bəladır.
• Dil yarası qılınc yarasından pis olar.
• Dilim rahat olsa, canım rahat olar.
• Dilin varsa, daha nə qəmin var.
• Dilini saxlayan salamat olar.
• Dinmə mənə, dinməyim sənə.
• Dığ-dığ adamı azara salar.

Do

• Doğma yurd şirin olar.
• Doğru danışanın papağı yirtıq olar.
• Doğru dostluq qərəzsiz olmaz.
• Doğru elə bilər ki, hamı doğrudur.
• Doğru söz acı olar.
• Doğru söz dəmiri dələr.
• Doğru sözdən xəta gəlməz.
• Dolu qarın yuxu gətirər.
• Dost başa baxar, düşmən ayağa.
• Dost daşı bərk ağrıdar.
• Dost dosta tən gərək-tən olmasa gen gərək.
• Dost dostu dar gündə sınayar.
• Dost dostun sağlığını istər.
• Dost evinin soğanı düşmən evinin plovundan yaxşıdır.
• Dost gəlişi bayram olar.
• Dost ilə ye, iç, alış-veriş etmə.
• Dost yolunda boran olar, qar olar.
• Dostluqla tutub, düşmənliklə yıxma.
• Dostsuz insan qanadsız quş kimidir.
• Dostu çox olanın gücü çox olar.
• Dostu tapmaq çətin, itirmək asandır.
• Dostun atdığı daş baş yarmaz.
• Dostun sirrin dost bilər.
• Dostun tövləsi yaxşıdır, düşmənin otağından.
• Dostunu ağladan özü gülməz.
• Dostunu ağladıb, düşmǝnini güldürmǝ.
• Dostunu mənə göstər, deyim sən kimsən.
• Doşab almışam, bal çıxıb.
• Dovşan dağda - suyu oçaqda.
• Dovşan dağdan küsmüş, dağın xəbəri yox.
• Dovşan feyz alanda kənd qırağında gəzər.
• Dovşan kiçik, qulağı böyük.
• Dovşan nə qədər qaçarsa, o qədər də yatar.
• Dovşan öz yatağında ovlanar.
• Dovşana deyir, qaç, tazıya deyir, tut.
• Dovşanı araba ilə tutur.
• Dovşanı tutunca tazıya "atam" deyərlər.
• Dovşanın gümanı ayaqlarına gələr.

Dö

• Dövlət başa bəladır.
• Dövlətdə - dəvə, övladda - nəvə.
• Dövlətin ən yaxşısı ağıldır.
• Dövlətliyə saxsı lazım olsa, kasıb kasasını sındırar.
• Dözən döş yeyər.
• Dövlət ağıllının nökəridir, axmağın ağası.

Du

• Dul arvad gecə yarısı peşman olar.
• Dul arvad yetim saxlar, naxırçıya minnət qoyar.
• Dul arvadı qız adına almazlar.
• Dul arvadın boğçası qoltuğunda olar.
• Dul arvadın divarı alçaq olar.
• Duz - çörək, düz çörək.
• Duz çörək itməz

Düz

• Dügüylə ovlanan quş olur, pulla ovlanan öküz. (Dügüylə: dənlə).
• Düğmələnməsə büklənməz, büklənməsə güllənməz. (Düğmələnməsə: cücərinməsə). (büklənməz: qonçalanmaz).
• Düğü döğülməsə, aş olmaz.
• Düğün DüşDü Düğünə, deyənmədim ana, sənə olan ana, olsun mana qaynana.
• Düğün el ilə, xermen yel ilə olur.
• Düğün qurdun el ilə, xırman qurdun yel ilə.
• Düğün salan Düğünləri çözənməz, yaman olan yaxşılığı seçənməz, əz başını yaman görsən hər yerdə, yaman olan yaxşıları görənməz.
• Düğünə el, xırmana yel yaraşar.
• Düğünə səs, ölümə yas yaxışır.
• Düğünsüz el, ölümsüz ev olanmaz.
• Düğürdən uzaq, qırx min ayaq, səndən bizə olsun dayaq, yardımçım ol, tanrı barım, tanrı barım. (Düğürdən: şərdən). (tanrı barım: hər nəyim tanrı).
• Dünən öləni dünən basdırdılar.
• Dülgər ölDü atağac tapılmadı. (atağac: ükük. tabut).
• Dülgərin qapısı, sınıq olar, çarıqçının başmağı.
• Dün boğanaq, bu gün doğanaq, yarın dolanaq. (Dün ölmüş, bu gün olunuş, yarın dolanırsa olur, güman).
• Dün bu gün olamaz, bu gün ertəyə qalamaz. (ertəyə: yarına).
• Dün bu günü gələr gəlməz Düşünməmiş, günüm bu gün yarın hələ bəllənəmiş.
• Dün Dünə qaldı, gün günün saldı, irt, gələn aldı. (irt: yarın).
• Dün əkəcin, gün sənin, yarın balavın. (əkəc: (əkə + əçə). atana. valideyn).
• Dün əkmişsin günü gəlmiş dərirsin, bu gün əkdin yarın gəlsə dərirsin.
• Dün gecəyə bitdi, ertin dana açılar. (ertin: yarın).
• Dün itgi, gün yetgi, dan vergi.
• Dün keçib gedib, boşa ver gülüm, yoldadır yarın, budur çatacaq.
• Dün keçibdir gözlənməz, gün bu günDür bəklənməz, yarın gələr bəllənməz.
• Dün qayqusu keçibdi, bu gün üçün qıtca qayqun bolmasun. (qıtca: zərrəcə).
• Dün qonşuya qucaq açanlar, bu gün əl açır
• Dünya bir pəncərədir, hər gələn baxar gedər.
• Dün qonşuya qucaq açanlar, bu gün əl açır. (Dün qucaq açanlar, bu gün əl açır).
• Dün ötünmüş yoxa, gün batırma poxa, ertin gəlir? bəllənməz!. (ertin olur? bəllənməz!). (ertin: yarın. sabah).
• Dün savılmış, gün sevilmiş, dan umulmuş.
• Dün yapdığın, bu gün yaşısan.
• Dündəkilər Dündə qaldı dalıda, quyu qazan kəndin bular çalıda. (çalıda: çuxurda. oyuqda).
• Dündəkilər Dündə qalı paslanı, hər günüvün yeni barı, öz dadı.
• Dündən qalan kölgələr, olan günü qaraldar. (olan günü : çıxan günü).
• Dündən öğrəş, günün yaşa, yarına umut saxla.
• Dünə baxsan Dündəkini taparsan, ilgəri bax yeni yollar açarsan (yararsan).
• Dünə bu gün, günə yarın durşulur. (durşulur: duruş qurulur. durşun açılır. məhkəmə yapılır).
• Dünə dönmə, yarınlara irəli!.
• Dünə dönsən Dündəkində batarsan, günə baxsan yarınları yararsan.
• Dünya kasıba zindandır, varlıya meydan.
• Dünyada bir pislik qalar, bir də yaxşılıq.
• Dünə qalma, günün sovma, irtə dalma. (irtə: yarına).
• Dünə yapılma, indiyə qapılma, yarına satılma. {Dündə qalma, indiyə tutulma (indiki durum, olum, biləvi kor etməsin), gəlməmiş, olmamış, olası gələcək ötrə, indivi itirmə. (Dünə yapılma: Dündə, keçmişdə qurulub, quylanma)}.
• Dünən bitdi, yarın bu gün başlar.
• Dünən əkdin, bu gün dər, bu gün əkdin yarın dər.
• Dünən keçmiş solan gülDür, bu gün doğmuş olan gülDür.
• Dünən yumurtadan çıxmış, bu gün bizə cip cip öğrədir.
• Dünəni boş ver, bu günü xoş ver, ertin günə pay saxla (ertin: yarın).
• Dünəni Dündə bıraq, günüvü gör, yarına bax.
• Dünəni ötür, atdım irəli götür. (atdımı götür: yatma).
• Dünəni ötür, gününlə ötün, yarına köçün.
• Dünəni ötür, günüvü yaxla, yarını saxla. (yaxlamaq: dərək dəğər, qədir qiymət vermək).
• Dünəni yoxla, günüvü toxla. (yoxla: 1. sal çıx. 1. heçə say). (toxla: yetiş. becər).
• Dünənki bu günə qalmaz, bu günki yarına. (qalmaz: oxşamaz).
• Dünənki Dündə qaldı, çağdaşlığı tut yaşa.
• Düngü qapursun yarnı açursun, nəyni yapursun, anğa çatursun. (Düngü:
• Dünü). (yarnı: yarını). (anğa: ana). {Dünü boş ver, günü yoş ver. (yoş: xoş)}.
• Dünkü səni boşlamaz, Dündəkini gündəkilər xoşlamaz. (çağınla ayaqlaş).
• Dünkünü unut, özünlə barış, türkcə danış.
• Dünlə bu gün olduğun, yarın odur doğduğun. (əkilən, biçilir).
• Dünü bəklər keçirdim, günü sənli, yarın sənsiz keçəcək.
• Dünü boş ver, günü xoş ver, yarıncığa pay saxla. (Dünü boş ver, günü xoş ver, yarınlara pay saxla).
• Dünü boş ver, günü xoş ver, yarınlara pay saxla.
• Dünü boşla, günü xoşla!.
• Dünü günə bağlamar!, günü tünə, tün ertinlə yarınar!. (bağlamar!: bağlama!. bağlac qılma!).
• Dünü unut, bu günə umut.
• Dünü unut, günü yönüt. (yönüt: yöndər. dolandır).
• Dünü unut, indiyə urut, yarına durut, ertirə umuq, ilgəri utut. (urut: çalış. vuruş). (durut: dirəniş. muqavimət). (ilgəri: iləriyə. gəlquca). (utut: utuş. qələbə).
• Dünün keçdi geri dönməz bəkləmə, günün axır, yararlanıb gözləmə, yarın yarar, gətirdiyin görərsən.
• Dünün keçmiş unutqıl, yaşam sürsən indi sür, bəklə gələr yarının.
• Dünün otuna bu gün qızınmaz, gün otuna yarın. (gün işin gündə qoy, tün işin tündə). (atan kimidir sənə nə, indi atasan, kimsən). (kimsən: neçədən birisən).
• Dünün ötmüş küllük külü savrulmaz, yarın yolda nə gətirər bəllənməz.
• Dünün ötmüş, günün gəlmiş əlində, yarın üçün bəklənməz, gələr gəlməz bəllənməz.
• Dünün yadı, günün dadı, danın adı varmış.
• Dünya bala dönsədə, ala qarğanın gözü poxdadı.
• Dünya barı, yaşam dadı.
• Dünya bir holadır, gələn keçir, qonan köçür.
• Dünya bir pəncərədir, biri yenər, biri çıxar.
• Dünya böyük neylim, uzaq DüşDü, qolum qaldı, dərin DüşDü boyum qaldı böyüklük açamır hər qılpı (qıfılı), qoluva görə yolun, boyuva görə quyun olsun.
• Dünya dadımlığımış, doyumluq yox.
• Dünya doğandan, fırlanır belə, səndə dolan, istəyin elə. dəğişər dərmanın daşı, Dünya varikən, fırladar genə.
• Dünya dönür, yaşam çönür, sevənlərin özgələşir, özgələrin özünləşir.
• Dünya durağu demə. (durağu: qalağu. qalan. baqi. əbədi. cavid).
• Dünya durur kərvansaray, bizlər onun kərvanıyıq.
• Dünya gedər durandır. (Dünya gedməkdən qalmaz).
• Dünya gözəli kimdir, qarğaya öz balası, qayğıya dözüm varsa, gəl balası (ay balam. ay oğul. oğlum).
• Dünya göziylə görmə onu, əşik könüllə keçmə bu yolu, yollar başqa, keçən başqa, görən başqa. (əşik: aynı). (könüllə: həvəslə).
• Dünya malı elə girmiş başından, götü belə çıxmış onun yadından.
• Dünya malı əldə varkən həp Düşmanlar dost olur. əldə nərsə qalmayınca dost bilə Düşman olur.
• Dünya yalan dönüklüyü danılmaz, aldışdığın bataqlıq, çıxılmağın sanılmaz,verən alan, sözün yayan yanılmaz.(bataqlıq: bu Dünya). (sanılmaz:güman edilməz).
• Dünya yaman, Dünya yalan Dünyadı. -at belinə aşırdı, at belindən daşırdır, qara günə salırdı, yaman gündə asırdı.
• Dünya yarandığından belə yazmış. - eniş yoxuş Dünyanı basmış, birin asmış, birin yasmış. (asmış: məhv edmiş). (yasmış: mərhəmət edmiş).
• Dünya yoxumuş, yalan varımış, iyi köngülə Dünya darımış.
• Dünyada dinclik sevən, başa gələni, xoş görər.
• Dünyada ən çətin olan sözDür, anlamağıda çətin, anlatmağı da (çətin).
• Dünyada sənə tay bir dənədir. -kəndivə güvən.
• Dünyanı aparmış çığıran gur.
• Dünyanı çəkən dərd ilə dərmanıda çəkmiş.
• Dünyanı gəzdim tatdan dadsız görmədim!.
• Dünyanı tutanmasan, ölümdən qaçanmasan. çalış olduğun yaşa, günün xoşa vur başa.
• Dünyanı tutma ağa qarıya, yaşamda dadlı gəlir ağıya, dirsəldib yerə çırpmaqdansa, ötür özü bulsun yaxı yarıya.
• Dünyanı yığdırar sənə, sonda salar əldən gedər. (yalan Dünya).
• Dünyanı, çevrəni dəğişənmədin, kəndivi dəğiş!
• Dünyada ən çətin şey sözDür, anlamağı da çətin, anlatmağı da.
• Dünyada ən yaxşı şey yaxşılıqdır.
• Dünyada Vətəndən əziz nə var?
• Düşmən çox olanda qaçmaq da mərdlikdəndir.
• Düşmən qarışqa da olsa, sən onu fil say.
• Düzün düşməni çox olar.
• Düşünməyənlə dost olma, səni yıxar..