Mavi

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

A

Alpinistin dağlara olan sevgisi, biz danimarkalıların dənizə olan sevgisi danılmazdır. Balkonumdan o tünd mavi genişliyi düşündüm, yeni, lakin həmişə məlumdur. Hans Kristian Andersen
Azərbaycan istiqlal və cümhuriyyət fikrinin keçici bolşevik istilasının yakıcı qüvvələriylə qəhr olunacağını zənn edirsiniz. Bakının hərarətli torpağıda kök salmış müqəddəs Quzğun dənizinin (Xəzər dənizinin) dalğaları daimi olaraq söndürməyə aciz olduğu kimi, Azərbaycan türklərinin ağlına girən fikir və qəlbinə yerləşmiş istiqlal hissini öldürməyə bolşevik cəlladları o dərəcədə acizdirlər: bir quzey rüzgarının zərbəsiylə dalğalanan Xəzər, Bayıl burnundakı mavi atəşi söndürsə də rüzgar keçib, dəniz düzgün bir hal alanda, sadə bir qığılcım kifayətdir ki, bu müqəddəs atəş təkrar yansın, təkrar Bayıl burnunu aydınlatsın! Məhəmməd Əmin Rəsulzadə

B

Bayraq əgər yalnız müxtəlif rəngli qumaşlardan ibarətsə, Azərbaycan istiqlal bayrağı enmiş, parlaman caddəsindəki məclisi-məbusan binasının üstündə mavi, al və yaşıl rəngli və hilal sitarəli bir qumaş yoxdur. Yox, əgər maddətən əlaladə bir qumaşdan başqa bir şey olmayan bayraqlar mənən bir millətin hürriyyət və istiqlalını səciyyələndirən bir timsal isə, o halda hal-hazırda Bakı binalarının üstündə çəkiclə oraq əlamətini göstərən qırmızı qumaş Rusiya əsarətini örtməkdən başqa bir şey deyildir. Məmməd Əmin Rəsulzadə
Birisi din duyğusu, digəri milli duyğu. Azərilər bu iki müqəddəs varlıqlarını sevimli milli bayraqlarında da əks etdirmişdilər. Azərbaycan bayrağı üçrənglidir: yaşıl rəng islamiyyəti təmsil edir. Qırmızı rəng və ay-ulduz müasirçiliyi təmsil edir. Üçüncü rəngi olan mavi isə soyunu təmsil edir. Hər bir azərinin fikri istiqlal duyğusu ilə doludur. Nağı Şeyxzamanlı
Bu uzaq nöqtədən Yer xüsusi maraq doğurmaya bilər. Amma bizim üçün fərqlidir. Bu nöqtəni bir daha nəzərdən keçirin. Ora bura, o ev, o bizik. Onun üzərində sevdiyiniz hər kəs, tanıdığınız hər kəs, indiyə qədər eşitdiyiniz hər kəs, indiyə qədər olan hər bir insan öz həyatını yaşadı. Sevincimizin və iztirabımızın məcmusu, minlərlə inamlı dinlər, ideologiyalar və iqtisadi doktrinalar, hər ov və ovçu, hər qəhrəman və qorxaq, sivilizasiyanın hər yaradıcısı və məhvedicisi, hər bir kral və kəndli, hər sevgi dolu gənc cütlük, hər ana və ata, ümidli uşaq, ixtiraçı və kəşfiyyatçı, hər bir əxlaq müəllimi, hər korrupsioner siyasətçi, hər bir “super ulduz”, hər bir “ali lider”. Yer böyük bir kosmik arenada çox kiçik bir mərhələdir. Bütün o generallar və imperatorlar tərəfindən tökülən qan çaylarını düşünün ki, onlar şöhrət və zəfər içində bir nöqtənin bir hissəsinin ani ustası ola bilsinlər. Bu pikselin bir küncünün sakinlərinin başqa bir küncün çətin ki, fərqlənən sakinlərinə baş çəkdikləri sonsuz qəddarlıqları, onların nə qədər tez-tez anlaşılmazlıqlar etdiyini, bir-birlərini öldürməyə nə qədər həvəsli olduqlarını, nifrətlərinin necə qızğın olduğunu düşünün. Duruşlarımız, təsəvvür edilən öz əhəmiyyətimiz, Kainatda hansısa imtiyazlı mövqeyə malik olduğumuza dair aldanışımız bu solğun işıq nöqtəsi ilə mübahisə edir. Planetimiz böyük kosmik qaranlıqda tənha bir ləkədir. Bizim qaranlıqda, bütün bu genişlikdə bizi özümüzdən xilas etmək üçün başqa yerdən kömək gələcəyinə işarə yoxdur. Yer bu günə qədər həyatın yaşadığı yeganə dünyadır. Ən azından yaxın gələcəkdə növlərimizin köçə biləcəyi başqa heç bir yer yoxdur. Ziyarət, bəli. Razılaşın, hələ yox. İstəsək də, istəməsək də, bu an üçün Yer bizim dayandığımız yerdir. Astronomiyanın alçaldıcı və xarakter formalaşdıran bir təcrübə olduğu deyilir. Bəlkə də kiçik dünyamızın bu uzaq görüntüsündən daha yaxşı insan [[təkəbbür]ünün axmaqlığının nümayişi ola bilməz. Mənə görə, bu, bir-birimizlə daha mehriban davranmaq və indiyə qədər tanıdığımız yeganə ev olan solğun mavi nöqtəni qorumaq və əzizləmək bizim məsuliyyətimizi vurğulayır. Karl Saqan

Ə

Əgər kimsə qeyri-mümkünlükləri arzulasa, mən də arzu edə bilərdim ki, övladlarım fizika elmini yaxşı bilsinlər. Oğlumun ağlında əsas şey olmasındansa, mən məmnuniyyətlə ona günəşin yerin ətrafında dolandığını və ulduzların parlaq mavi qübbədə qurulmuş çoxlu çınqıllar olduğunu düşünməsini istərdim. Şübhəsiz ki, bir xristianın və bir ingilisin öyrənməsi lazım olan tək şey xristianlıq, əxlaq və siyasi fəlsəfədir. Tomas Arnold

H

Hansı qorxu səhər günəşinin parlaq işığında, mavi səma altında, canlandırıcı bir küləkdə uzun müddət davam edə bilər? Teodor Drayzer
Həyatınızda yalnız bir dəfə, həqiqətən inanıram ki, dünyanızı tamamilə dəyişdirə biləcək birini tapacaqsınız. Siz ona heç vaxt başqa bir ruhla paylaşmadığınız şeyləri ona danışırsınız və o, dediyiniz hər şeyi dinləyir və əslində daha çox eşitmək istəyir. Siz gələcəyə olan ümidləri, heç vaxt gerçəkləşməyəcək arzuları, heç vaxt əldə olunmayan məqsədləri və həyatın sizə atdığı çoxlu məyusluqları onula paylaşırsınız. Möhtəşəm bir şey baş verəndə, həyəcanınıza şərik olacağını bilə-bilə bu barədə ona danışmaq üçün səbirsizlənirsiniz. İncidildiyiniz zaman sizinlə ağlamaqdan və ya özünüzü axmaq etdiyiniz zaman sizinlə gülməkdən utanmır. Heç vaxt hisslərinizi incitməz və ya kifayət qədər yaxşı olmadığınızı hiss etdirmir, əksinə o sizi inkişaf etdirir və sizi xüsusi və hətta gözəl edən şeyləri sizə göstərir. Heç vaxt heç bir təzyiq, qısqanclıq və ya rəqabət yoxdur, ancaq o yanında olduqda bir rahatlıq duyursan. Siz özünüz ola bilərsiniz və sizin haqqınızda nə düşünəcəyi barədə narahat olmayın, çünki o sizi olduğunuz kimi sevir. Bir not, mahnı və ya gəzinti kimi insanların əksəriyyəti üçün əhəmiyyətsiz görünən şeylər, əbədi olaraq əzizləmək üçün ürəyinizdə qorunan əvəzolunmaz xəzinələrə çevrilir. Uşaqlığınızın xatirələri geri qayıdır və o qədər aydın və canlıdır ki, yenidən gənc olmaq kimidir. Rənglər daha parlaq görünür. Əvvəllər nə olduğunu bilmədiyiniz gülüş gündəlik həyatın bir hissəsi kimi görünür. Gün ərzində bir və ya iki telefon zəngi uzun bir iş günündən keçməyinizə kömək edir və həmişə üzünüzdə təbəssüm yaradır. Onun hüzurunda davamlı söhbətə ehtiyac yoxdur, ancaq siz onun yanında olmaqdan kifayət qədər razı olduğunuzu görürsünüz. Əvvəllər sizi heç maraqlandırmayan şeylər valehedici olur, çünki bilirsiniz ki, sizin üçün çox xüsusi olan bu insan üçün vacibdir. Hər fürsətdə və etdiyiniz hər şeydə bu insanı düşünürsünüz. Sadə şeylər onu solğun mavi səma, mülayim külək və ya hətta üfüqdə fırtınalı bulud kimi xatırladır. Bir gün qırılma şansının olduğunu bilə-bilə ürəyini açırsan və ürəyini açarkən heç vaxt arzulamadığın bir sevgi və sevinc yaşayırsan. Həssas olmağın ürəyinizə əsl həzzi hiss etməsinə imkan verməyin yeganə yolu olduğunu görürsünüz. Əsl dostunuz və bəlkə də sona qədər sadiq qalacaq bir can yoldaşınız olduğunu bilməklə güc tapırsınız. Həyat tamamilə fərqli, həyəcanlı və dəyərli görünür. Yeganə ümidiniz və təhlükəsizliyiniz onun həyatınızın bir parçası olduğunu bilməkdir. Bob Marli

İ

İki nəfər eyni pəncərədən baxırdı. Biri yalnız yağış və çirk görürdü. Digəri isə yaşıl yarpaqların canlanmasını, baharın gəlişini, mavi səmanı və ağacların nəfəs almasını sezə bilirdi. Ömər Xəyyam

Q

Qoy insan qisas hissindən azad olsun. Budur, yüksək ümidə aparan körpü, tutqun havadan sonra mavi səma. Fridrix Nitsşe

O

O mavi gözlü bir devdi, minnacıq bir qadın sevdi. Nazim Hikmət
Otu yaşıl, səmanı mavi çəkən hər bir rəssamı sterilizasiya eləmək lazımdır. Adolf Hitler

S

Saqqalı sarı, gözü mavi - döl azğını; Gecə ayaz, gündüz bulud - il azğını. Türk atalar sözləri
Sarısız və narıncısız mavi yoxdur. Vinsent van Qoq

U

Uzun illər keçdi, amma dünən kimi xatırlayıram. Mən çox gənc idim, məndə bir zəka illüziyası var idi. İnsan hər şeyə nail ola bilərdi. Buna görə də özümü ölçüb-biçmədiyim qədər tədqiqatlara cəlb etmişdim. Çox kitab oxumaq mənim üçün kifayət etmədiyi üçün gecənin yarısını ən mücərrəd suallar üzərində düşünərək keçirirdim. Çox güclü depressiya məni dayanmağa məcbur etdi; daha çox yorulmuş beynim üçün şirnikləndiricilərlə dolu şəhəri tərk edib ucqar bir Umbrian çölünə sığındım. Mən özümü demək olar ki, vegetativ həyata salmışdım. Bir az oxudum, dua etdim, may ayında çiçəklənən kəndin ortasında bol-bol gəzdim, qırmızı xaşxaşlarla örtülmüş qalın yaşıl əkinləri, kanallar boyunca uzanan qovaq sıralarını, mavi dağları seyr etdim. Dinc insanlar tarlalarda və fermalarda çalışırdılar. Bir axşam, daha doğrusu, bir gecə yatmağı gözləyərkən, çəmənlikdə oturaraq, yaxınlıqdakı bəzi kəndlilərin sakit söhbətlərinə qulaq asırdım. Onlar çox sadə şeylər deyirdilər, lakin adətən başqa təbəqələrə aid insanlar kimi vulqar və ya qeyri-ciddi deyildilər. Bizim əkinçimiz nadir hallarda danışır və münasib, məntiqli, bəzən də müdrik sözlər söyləyir. Nəhayət, onlar susdular, elə bil italyan gecəsinin aysız, lakin ulduzlarla dolu sakit və təntənəli əzəməti o sadə ruhlara sirli bir sehr vurmuşdu. Qoca bir kəndlinin, kobud zahiri görkəmi sükutu pozdu, amma sehri yox, otun üstündə uzanıb gözlərini ulduzlara çevirərək, demək olar ki, dərin bir ilhama tabe olaraq qışqırdı: «Necə də gözəldir! Yenə də Allah yoxdur deyənlər var”. Yenə deyirəm, o yerdəki qoca əkinçinin o cümləsini, o saat: aylarca davam edən çox quru araşdırmalardan sonra ruhuma o qədər toxundu ki, sadə səhnəni dünənki kimi xatırlayıram. Üç min il əvvəl müdrik bir yəhudi peyğəmbəri elan etmişdi: "Göylər Allahın izzətini elan edir". Müasir dövrün ən məşhur filosoflarından biri yazırdı: “İki şey qəlbimi heyranlıq və ehtiramla doldurur: başımdakı ulduzlu səma və qəlbimdəki əxlaq qanunu”. O Umbrialı kəndli hətta oxumağı da bilmirdi. Amma onun ruhunda dürüst və zəhmətkeş bir həyatla qorunan, peyğəmbərlərinkindən çox da aşağı olmayan və bəlkə də filosoflardən daha üstün olan Allahın nurunun endiyi qısa bir künc var idi. Enriko Fermi

İstinadlar