Marksizm

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

D

Dialektik materializm uyğunsuzluğun absurd birləşməsidir və buna görə də istər dialektika , istərsə də materializm qaçılmaz olaraq yox olur . Lakin sovet fəlsəfəsindəki ümumi xətt mexanizm bidətliyi (dialektikanın yox olması) ilə idealist dialektikanın bidətliyi (materializmin yox olması) arasında özünü təsdiqləyir. Bu, Leninin daha da inkişaf etdirdiyi klassik, inqilabi dialektik materializmdir. Lenin idealizmdə həqiqətin şişirdilmiş hissəsini qəbul edirdi. Həqiqətin bu hissəsi dialektikadır. Pravoslav sovet fəlsəfəsi bir araya sığmayanları birləşdirməyə çalışmalıdır... O [Marksizm-Leninizm] daim dialektikadan vulqar materializmə, sonda nifrət etdiyi mexanizmə doğru sürüşür. Əks halda ola bilməz. Dialektik materializm qeyri-mümkündür və nəticədə dialektika ilə materializm arasında daimi qarşıdurma yaranır.Nikolay Berdyayev
- Генеральная линия советской философии и воинствующий атеизм,1932

H

Heç bir xalq demokratiyası ölkəsində bu ölkədəki qədər çox millət yoxdur. Yalnız Çexoslovakiyada iki qohum millət var, bəzi digər ölkələrdə isə yalnız azlıqlar var. Ona görə də bu xalq demokratiyası ölkələrində bizim burada məskunlaşmalı olduğumuz kimi ciddi problemlərin həllinə ehtiyac yox idi. Onlarda sosializmə gedən yol burada olduğundan daha az mürəkkəbdir. Onlarda əsas amil sinif məsələsidir, bizdə isə həm millət, həm də sinif məsələsidir. Millət məsələsini bu qədər dərindən həll edə bilməyimizin səbəbini ölkədəki bütün millətlərin iştirak etdiyi Qurtuluş Müharibəsi zamanı inqilabi yolla həll olunmağa başlamasında axtarmaq lazımdır ki, hər bir milli qrup öz imkanlarına uyğun olaraq işğalçıdan azad olmaq üçün ümumi səylərə öz töhfəsini verirdi. Nə makedoniyalılar, nə də o vaxta qədər zülmə məruz qalan hər hansı digər milli qrup fərmanla öz milli azadlığını əldə etmədi. Əllərində tüfənglə milli azadlıqları uğrunda vuruşurdular. Kommunist Partiyasının rolu ilk növbədə, həmin mübarizəyə rəhbərlik etməsi idi, bu da müharibədən sonra milli məsələnin kommunistlərin müharibədən xeyli əvvəl və müharibə zamanı düşündüyü kimi qəti şəkildə həll olunacağına zəmanət idi. Kommunist Partiyasının bu baxımdan bu gün sosializm quruculuğu mərhələsində rolu müsbət milli amillərin ölkəmizdə sosializmin inkişafına əngəl deyil, stimul olmasından ibarətdir. Bu gün Kommunist Partiyasının rolu ondan ibarətdir ki, milli şovinizmin heç bir millətdə meydana çıxmaması və inkişaf etməməsi üçün diqqətli olmaq lazımdır. Kommunist partiyası həmişə çalışmalıdır və çalışır ki, millətçiliyin bütün mənfi hallarının aradan qalxması, insanların beynəlmiləlçilik ruhunda tərbiyə olunmasını təmin etsin. Millətçilik fenomenləri hansılardır? Onlardan bəziləri bunlardır: 1) Millətçiliyin bir çox digər mənfi xüsusiyyətlərindən qaynaqlanan milli eqoizm, məsələn: yadelli işğalı arzusu, başqa millətləri sıxışdırmaq istəyi, başqa millətlərə iqtisadi istismar etmək istəyi və s.; 2) milli nifrət, başqa xalqları aşağılamaq, onların tarixini, mədəniyyətini, elmi fəaliyyətini, elmi nailiyyətlərini aşağılamaq və s. kimi millətçiliyin bir çox digər mənfi xüsusiyyətlərinin mənbəyi olan milli-şovinizm; öz tarixlərində mənfi olan və marksist nöqteyi-nəzərimizdən mənfi hesab edilən hadisələrin tərənnümü. Və bu neqativ hallar nədir? İstila müharibələri, başqa xalqların tabe və zülmü, iqtisadi istismar, müstəmləkə əsarətinə çevrilmə və s. Bütün bunlar marksizm tərəfindən mənfi hesab edilir və pislənir. Keçmişin bütün bu hadisələri, doğrudur, izah oluna bilər, lakin bizim nöqteyi-nəzərimizdən onlara heç vaxt haqq qazandırmaq olmaz. Sosialist cəmiyyətində belə hadisələr yox olmalıdır və yox olacaq. Köhnə Yuqoslaviyada böyük serb kapitalist qruplaşmasının milli zülmü məzlum xalqların iqtisadi istismarını gücləndirmək demək idi. Bu, milli zülmdən əziyyət çəkən hər kəsin qaçılmaz taleyidir. Yeni, sosialist Yuqoslaviyada mövcud hüquq bərabərliyi bütün millətlər bir milli qrupun digərinə iqtisadi istismar tətbiq etməsini qeyri-mümkün etmişdir. Çünki bu ölkədə bir milli qrupun digəri üzərində hegemonluğu artıq mövcud deyil. İstənilən belə hegemonluq istər-istəməz özü ilə bu və ya digər dərəcədə bu və ya digər formada iqtisadi istismarı da gətirməlidir; və bu, sosializmin söykəndiyi prinsiplərə zidd olardı. Yalnız iqtisadi, siyasi, mədəni və ümumbəşəri hüquq bərabərliyi cəmiyyətimizin bu böyük səylərində gücümüzü artırmağımıza imkan verə bilər. İosip Broz Tito
Həqiqətə nə marksizmdə, nə də ənənəvi kapitalizmdə rast gəlinmir. Hər biri qismən həqiqəti təmsil edir. Tarixən kapitalizm kollektiv müəssisədə həqiqəti, marksizm isə fərdi sahibkarlıqda həqiqəti görə bilmədi. On doqquzuncu əsr kapitalizmi həyatın sosial olduğunu, marksizm isə həyatın fərdi və şəxsi olduğunu hələ də görə bilmədi. Allahın Padşahlığı nə fərdi sahibkarlığın tezisi, nə də kollektiv sahibkarlığın antitezisi deyil, hər ikisinin həqiqətlərini uzlaşdıran sintezdir. Martin Lüter Kinq
Hər bir Kommunist Partiyası öz ölkəsində marksizmin, leninizmin və sosializmin əsas prinsiplərini tətbiq etməkdə sərbəstdir, lakin bu prinsiplərdən kənara çıxa bilməz (təbii ki, kommunist partiyası olaraq qaldığını fərz etməklə). Antisosialist elementlər Çexoslovakiya əslində millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə hüququndan danışaraq, sözdə neytrallıq tələbini və Çexoslovakiyanın sosialist birliyindən çıxmasını ört-basdır etdi. Lakin bu cür öz müqəddəratını təyinetmənin həyata keçirilməsi, başqa sözlə, Çexoslovakiyanın sosialist birliyindən qopması onun öz həyati maraqları ilə ziddiyyətə düşəcək və digər sosialist dövlətləri üçün zərərli olardı. Leonid Brejnev

M

Marksizm eyni zamanda zahiri fəal insanın passiv daxili insan üzərində qələbəsi və ağlın inam üzərində qələbəsidir. Zbiqnev Bjezinski
Marksizm materiyaya inamını aldığı kapitalizmin üsyankar övladıdır. Emmanuil Munye
Marksizm təlim deyil, iradədir; proletariat və onun adamları üçün - yəni sizsiniz - bu, bir-birinizi tanımaq, belə hiss etmək, qalib gəlmək iradəsini təmsil edir: haqlı olmaq üçün marksist olmaq lazım deyil, özünüzə xəyanət etmədən qalib gəlmək. Andre Malro
Marksizmin qüdrət aləti kimi sınaqdan keçirildikdən sonra onun səhvlərinin üzə çıxması fikri yanlış bir inancın nəticəsidir. Hətta onların yaradılmasına kömək etdikləri Birinci İnternasionalda Marks və Engels mübahisəli fiqurlar olmuşlar. Onlar hər tərəfdən hücumlarla üzləşmiş və onları qəbul etmişdilər və iddia etdikləri intellektual sərtlikləri qızğın mübahisələrə məruz qalmışdı. Təəccüblü olan odur ki, bir çox marksist zərərin həcmini görməzlikdən gəlir. Onun davamçıları üçün marksizm qüsursuz təlimlər toplusuna, bir növ siyasi dinə çevrilmişdi. Robert Servis

O

Ona görə də heç bir dövrü, heç bir şəxsi ideallaşdırmaq lazım deyildir. Təssüf ki, bu ideallaşdırma xəstəliyi 70 ildir beynimizə girmişdir. Bundan xilas olmaq lazımdır. Əgər 70 il müddətində bütün ideoloji sistemimiz marksizm-leninizm elmini, onun prinsiplərini, Marksı, Lenini ideallaşdırmışdırsa, indi də ancaq Məmmədəmin Rəsulzadəni ideallaşdırırlar. Mən yenə də deyirəm: Məmmədəmin Rəsulzadə və onunla bərabər Azərbaycan Respublikasının böyük şəxsiyyətləri XX əsrin əvvələrində və xüsusən, 1918-ci ildə, Azərbaycan Demokratik Respublikası qurarkən böyük şücaət göstərmişlər, böyük iş görmüşlər. Bu şəksiz-şübhəsizdir. Ancaq gəlin, açıq danışaq: belə çıxır ki, tariximizdə Məmmədəmin Rəsulzadədən başqa heç kim yoxdur. Bəs Fətəlixan Xoyski, Nəsibbəy Yusifbəyov, Hacinski, Əlimərdanbəy Topçubaşov, Behbudbəy Şahtaxtinski və başqaları?! Heydər Əliyev

T

Tarixin gedişində kapitalizm və sosializm dövrləri bir-birini əvəz edir; kapitalizm qeyri-təbii, sosializm təbii iqtisadi sistemdir... Milli Sosialistlər və Qızıl Cəbhə eyni istəklərə malikdir. Yəhudilər inqilabı marksizm formasında saxtalaşdırdılar və bu da reallaşmadı. Henrix Himmler

V

Vyetnam yenidən tək ölkə oldu. Sovet və Çin təcrübələrinə əsaslanan siyasi və iqtisadi prinsiplər əsasında kommunist nizamını təşkil etdi. Kənd təsərrüfatı kollektivləşdirildi. Ölkədə əmək düşərgələri şəbəkəsi yayıldı və düşmən “sinfi” ünsürlər toplandı və kapitalist simpatiyalarından əl çəkməyə məcbur edildi. Ciddi birpartiyalı diktatura tətbiq olundu. Vətənpərvərlik və marksizm-leninizm qarışığı təbliğ olunurdu. Partiya və ordu rejimin birləşmiş qalası kimi gücləndirildi. Vyetnam Demokratik Respublikası müstəmləkə müharibəsində doğulmuşdu və müstəqilliyini əldə etdikdən sonra müharibədən başqa heç nə bilmirdi. Bu, Çin Xalq Respublikasından daha çox hərbiləşdirilmiş bir cəmiyyət idi. Bununla belə, sənayesi demək olar ki, heç bir silah istehsal etmirdi. Onun sənayesi ümumiyyətlə az idi və amerikalılar onun bir neçə fabrikini xarabalığa çevirdilər. SSRİ və Çindən maliyyə dəstəyi və hərbi təchizat yaşamaq üçün çox vacib idi. Şimallılar Amerikanın geri çəkilməsindən sonra cənubu birləşdirdilər. Özgəninkiləşdirmə və həbslər yeni işğal edilmiş əyalətlərdə partiya və ordunun mövcudluğunun genişlənməsi ilə müşayiət olundu. Bir-iki il ərzində cənub iqtisadiyyatı şimal qəlibinə sıxışdırıldı. Bununla belə, müharibənin dağıntıları hər yerdə idi. Vyetnam yetimlər, əlillər, dağılmış evlər, dağılmış düyü tarlaları və zəhərlənmiş meşələr ölkəsi idi. Hanoy yaxınlaşma arzusunu ifadə etdi, lakin ayrılan amerikalılar vyetnamlıları dünya iqtisadiyyatından kəsdilər. Sülh ölkəni səhraya çevirmək idi. SSRİ yardım göstərməyə davam etsə də, o, heç vaxt əsaslı yenidənqurma üçün adekvat miqyasda olmayıb. Robert Servis

İstinadlar