Asiya
| A | B | C | Ç | D | E | Ə | F | G | H | X | İ | J | K | Q | L | M | N | O | Ö | P | R | S | Ş | T | U | Ü | V | Y | Z |
B
[redaktə]- Bəzi amerikalılar və ya avropalılar Yaponiyanı Asiyanın həqiqətən amerikalaşdırırlmış, yaxud avropalaşdırılmış birinci ölkəsi sayırlar. Qərbdə çoxları son yüz il ərzində Yaponiyada baş vermiş dəyişiklikləri göstərərək belə hesab edirlər: yaponların özləri də o qədər dəyişmişlər ki, amerikalılara və ya avropalılara oxşamağa başlamışlar, yalnız coğrafi təsadüfə görə yaponlar asiyalı sayılırlar. Lakin bu obraz yanlış təsəvvürdür, yapon həyatının bəsit hadisələrinin təcəssümüdür. Mahiyyəti isə yapon mədəniyyətində və tarixində dərin kök salmış baxışlardan, adətlərdən, vərdişlərdən, qaydalardan doğur. Yapon ənənəsinin özəyi əvvəllər olduğu kimi yenə də yaponların gündəlik həyatına , ölkənin siyasətinə istiqamətverici təsir göstərir. Bu özək xarici təsirlərə məruz qalmışdır. Qərbin təsiri Yaponiyanın simasını dəyişdirmiş, lakin yaponların beyninə və qəlbinə girə bilməmişdir.
- H.Riçard ,“Yaponiya: obraz və gerçəklik”. Nyu-York, 1969.
- Bəziləri üçün burada, Asiyada kommunist sui-qəsdçilərinin qlobal fəth etmək üçün öz oyunlarını seçdiklərini və bizim də döyüş meydanında qaldırılan məsələyə qoşulduğumuzu başa düşmək qəribə görünür. Biz burada Avropanın müharibəsini silahla, oradakı diplomatlar isə hələ də sözlə döyüşür. Əgər biz Asiyada kommunizmə qarşı müharibəni uduzsaq, Avropanın süqutu qaçılmazdır, onu qazanın və Avropa çox güman ki, müharibədən qaçıb azadlığını qoruyub saxlayacaq. Sizin qeyd etdiyiniz kimi, biz qalib gəlməliyik. Qələbənin əvəzi yoxdur. Duqlas Makartur
- Bir çox insan, xüsusən də Polşada bütün din fenomenini katolikliklə eyniləşdirir. Amma siz katolisizmə, protestantlığa və ümumiyyətlə xristianlığa heç bir aidiyyəti olmayan mömin və dindar ola bilərsiniz. Buddizm, Hinduizm, Daoizm və ya Konfutsiçilik kimi Asiya dinləri xristianlıqdan çox fərqlidir. Onlar tövhidli Tanrıya inanmırlar, lakin onlar həqiqi dinlərdir! Hubertus Mynarek
- Bir çox Qərb ölkələrində və ya Amerikada müstəmləkəçilik məsələsini nə qədər dərindən hiss etdiyimizi dərk etdiyimizi bilmirəm. Bizim qanımızda var. Bunun üçün çox əziyyət çəkmişik. Birinin bizə deməsi əbəsdir, hə, bəli, düz deyirsən, amma gözləyin, başqa çox çətin problemlər var... Bu, bizim üçün həyati problemdir, çox vacib problemdir. Asiya ölkələrində müstəmləkəçilik və irqçilik iki həyati şeydir. Bizi ayıran fərqlər nə olursa olsun, Bandunqda baş verdiyi kimi, bu mövzuda hamımız razıyıq. Həmin görüşdə bəzi ölkələr kommunist, digərləri isə antikommunist ola bilərdi, lakin biz hamımız bu məsələdə çox güclü populyarlıq hissi ilə razılaşdıq. Ona görə də biz təkcə müstəmləkəçiliyin hələ də mövcud olduğu Asiya ölkələrindən yox, Afrikadan da aradan qaldırılmasında maraqlıyıq. Cəvahirləl Nehru
- Biz bu gün Tokioda dayanırıq, doxsan iki il əvvəlki həmyerlimiz komandor Perrini xatırlayıram. Onun məqsədi dünyanın dostluğuna və ticarətinə təcrid pərdəsini qaldıraraq, Yaponiyaya maarifçilik və tərəqqi dövrünü gətirmək idi. Amma təəssüf ki, bununla qərb elminin əldə etdiyi biliklər zülm və insan əsarətinin alətinə çevrildi. İfadə azadlığı, fəaliyyət azadlığı, hətta fikir azadlığı xurafatlara müraciətlə, güc tətbiq etməklə inkar edildi. Biz Potsdam Prinsiplər Bəyannaməsinə sadiqik ki, Yapon xalqı bu köləlik vəziyyətindən azad olsun. Sakit okean hövzəsinə yeni azad edilmiş dünyanın mənzərəsi gəldi. Bu gün azadlıq hücumda, demokratiyanın yürüşündədir. Bu gün Asiyada, eləcə də Avropada buxovsuz xalqlar azadlığın tam şirinliyini, qorxudan qurtulmağı dadırlar. Duqlas Makartur
- Bolşevizmlə mübarizə tədbirlərindən biri xalqda sağlam milli hisslərin oyadılmasıdır. Bu, Azərbaycan Respublikasının yaranmaqda olan gənc ordusu üçün xüsusilə zəruridir. Bizim yalnız tatarlarla (azərbaycanlılarla) komplektləşdirilən hərbi qüvvələrimiz öz xalqının dünya tarixinin səhifələrində çoxlu igidliklər yazmış, bütün Avropa xalqları tərəfindən xatırlanan və danışılan, ancaq özümüzün daha az bələd olduğumuz şərəfli hərbi keçmişini bilməlidirlər. Yüz ildən artıq davam edən Rusiya səltənətindən xilas olan türk (Azərbaycan) xalqına xatırladılmalıdır ki, biz heç də həmişə əsarət altında olmamışıq, həm də öz iradəmizi Avropa və Asiyaya diktə etmişik. Güman edirəm ki, türk (Azərbaycan) tarixinin bilicilərindən kiməsə xalqımızın bu günə qədərki mühüm hadisələrini özündə əks etdirən tarixi barədə kütləvi kitabçaları hazırlamağı və çap etdirməyi tapşırmaq çox faydalı olardı... Bizim ziyalılarımızın əsas vəzifələrindən biri orduya onun tarixi keçmişini tanıtmaqdır. Səməd bəy Mehmandarov
- Bu, ideologiyaların və irqlərin mübarizəsidir. Bir tərəfdə Milli Sosializm dayanır: alman, Nordic qanımızın dəyərlərinə əsaslanan ideologiya. Görmək istədiyimiz dünyaya dəyər: gözəl, nizamlı, ədalətli, sosial, hələ də bəzi qüsurları olan bir dünya, lakin ümumilikdə mədəniyyətlə dolu xoşbəxt, gözəl bir dünya, məhz Almaniyadır. O biri tərəfdə, irqlərin və xalqların qarışığından ibarət, adları tələffüz olunmayan, fiziki təbiəti belə olan 180 milyon insan dayanır ki, onların edə biləcəyi yeganə şey mərhəmət olmadan atəş açmaqdır. Bizim tərəfimizdən hər bir məhbusun işgəncə və pis rəftarına məruz qalan, tibbi yardımı olmayan, yaralılarımızı əsir götürən bu heyvanları, ləyaqətli kişiləri öz gözləri ilə görəcəksən. Bu insanlar, indi yarı Asiyada, Avropanın bəzi yerlərində olan ruslar dünyanı əzmək tapşırığı ilə bolşevizm adlı bir yəhudi dininə, bir ideologiyaya qoşulublar. Almaniyanı və Siz, mənim dostlarım, Şərqdə döyüşəndə, bir zamanlar hunlar adı altında meydana çıxan, daha sonra isə - 1000 il əvvəl Kral Henri və Ottonun dövründə yaranmış eyni insanlıqdan kənar insanlara, eyni aşağı irqlərə qarşı eyni mübarizəni davam etdirirsiniz. I, - macarların adı ilə, sonralar tatarlar adı ilə, sonra onlar yenidən Çingiz xan və monqol adı ilə gəldilər. Bu gün onları bolşevizmin siyasi bayrağı altında rus adlandırırlar. Henrix Himmler
- Budur, o, müasirlərimizin ən böyük və ən əlamətdarıdır. 21 milyon kvadrat kilometrdən çox ərazidə 170 milyon insana rəhbərlik edir. İşində bir çox insanla təmasda olur. Və bütün bu insanlar onu sevir, ona inanır, ona ehtiyac duyur, ətrafına toplaşır, ona dəstək olur və onu irəliyə aparır. Bütün hündürlüyündə o, Avropa və Asiya üzərində, keçmişdə və gələcək üzərində ucalır. Bu, dünyanın ən məşhur və eyni zamanda, demək olar ki, ən naməlum şəxsdir. (İosif Stalin haqqında). Anri Barbüs
Ə
[redaktə]- Əfqanıstan Asiya üçün döyüş meydanı olub, var və olacaq. Corc Kurzon
G
[redaktə]- Getdikcə daha çox elektrikləşdirilmiş, elektronlaşdırılmış və məlumatlara əsaslanan cəmiyyətimiz etibarlı əsas yük gücünə, yəni 24/7/365 mövcud olan elektrik enerjisinə davamlı olaraq artan tələbat qoyur. Serverlər heç vaxt yatmır, nə də isti gecələrdə kondisionerlər və Asiyanın meqapolislərində, metrolarda və elektrik qatarlarında gecə yarısından səhər saat 5-ə qədər yalnız qısa müddətli yatırlar. Vatslav Smil
- Göydə iki günəş ola bilməz və Asiyada iki padşah olmayacaq. Makedoniyalı İsgəndər
H
[redaktə]- Hamımıza məlum olduğu kimi, son bir neçə əsrdə müstəmləkəçilik və imperializm Asiya, Afrika və Latın Amerikası xalqlarını vicdansızcasına əsarət altına almış və talan etmişdir. Yerli əhalinin ucuz işçi qüvvəsindən və zəngin təbii sərvətlərindən istifadə edərək, tək məhsuldar iqtisadiyyatı bərqərar edərək, ucuz kənd təsərrüfatı və mineral məhsullarını ələ keçirərək, sənaye mallarını çölə ataraq, milli sənayeləri boğaraq, mübadilə etməklə super mənfəət əldə etdilər. qeyri-bərabər dəyərlər. İnkişaf etmiş ölkələrin zənginliyi, inkişaf etməkdə olan ölkələrin yoxsulluğu müstəmləkəçi və imperialist talançılıq siyasətinin nəticəsidir. Den Syaopin
- Həyatın sönən alaqaranlığında sizə nə qəzəblə, nə də acılıqla müraciət edirəm, ancaq bir məqsədim var: Vətənimə xidmət etmək. Məsələlər qlobal və bir-birinə o qədər bağlıdır ki, bir sektorun problemlərini digər sektorun problemlərinə laqeyd yanaşmaq bütövlükdə fəlakətdən başqa bir şey deyil. Asiya, adətən Avropaya qapı kimi istinad edilsə də, Avropanın Asiyaya açılan qapı olması heç də az həqiqətə uyğun deyil və birinin geniş təsiri digərinə təsir göstərməyə bilməz. Duqlas Makartur
M
[redaktə]- ..Mən bir çox dağlar aşdım, Şuşa, Quba və Şamaxı şəhərlərində oldum... azərbaycanca öyrənməyə başladım; həmin dil burada və ümumiyyətlə, Asiyada fransız dilinin Avropada olduğu qədər zəruri bil dildir. Mixail Lermontov
- Mən tamamilə açıq olacağam, bunlar sadəcə şayiələr deyil. Dinə qayıdış kommunizmin hökm sürdüyü bütün sahələrdə demək olar ki, ümumi bir hadisədir. Əlli-yetmiş il dini vəhşicəsinə sıxışdırıldı. Bosniyada sizin dediyiniz kimi islamlaşma var, amma eyni dərəcədə xristianlaşma da var, yəni Bosniya katolikləri və pravoslavları arasında dinə marağın qayıdışı. Amma xristian Avropa xristianlaşmanı qeydə almır, bu fenomenə həssas yanaşmır, mən bunu başa düşürəm və incimirəm. Sadəcə, sizi düzəltməliyəm, mənim tolerantlığım avropalı deyil, müsəlman mənşəlidir. Əgər dözümlüyəmsə, əvvəlcə müsəlman, sonra isə avropalıyam. Avropanın bəzi yanlış təsəvvürləri var ki, aşkar faktlara rəğmən ondan qurtula bilmir. Bosniyada, məsələn, bu müharibədə yüzlərlə kilsə və məscid dağıdılıb. Onların hamısını “avropalılar”, heç birini bosniyalılar dağıdıb. Türkiyə hökuməti heç də "ipək kimi" deyildi, lakin bütün xristian xalqları və onların ən mühüm orta əsr abidələri beş yüz illik türk hökmranlığından sağ çıxdı. Bu bir faktdır. Belqradın yaxınlığında yerləşən məşhur Fruškogorsk monastırları 300 illik türk hökmranlığından sağ çıxsalar da, üç illik Avropa hökmranlığından da sağ çıxa bilməyiblər. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı yandırıldılar. Faşizm və kommunizm Asiya deyil, Avropa məhsullarıdır. İndi də Avropa Balkanlarda faşizmin görünməsinə böyük həssaslıq göstərməyib. Mən Avropanı yüksək qiymətləndirirəm, lakin onun özü haqqında çox yüksək fikirdə olduğunu düşünürəm. Aliya İzzetbeqoviç
- ...Müsəlman xalqların mədəniləşməsi və yeni əlifbanın yolunda duran əsas maneə islam dini və fanatizmidir. Bu dinin əsasını sarsıtmaq, fanatizmi aradan qaldırmaq, Asiya xalqlarını qəflət və nadanlıq yuxusundan oyatmaq və islam dinində protestantizmin lüzumunu sübut etmək üçün "Kəmallüddövlə"ni yazmağa başladım.[1] Mirzə Fətəli Axundov
O
[redaktə]- Oh! qardaşım müsəlmanlar! Sizə bir daha xatırladıram ki, siz xalqları idarə etmisiniz, əsrlər boyu müxtəlif ölkələri öz əlinizdə saxlamısınız. Hindistanda yeddi yüz ildir ki, siz İmperatorluq hökmranlığınız olub. Sən hökmranlığın nə olduğunu bilirsən”. “Bizim millət təkcə Ərəbistanı deyil, Asiya və Avropanı titrədənlərin qanındandır. Xalqlarının hamısı bir dindən olmasına baxmayaraq, bütün Hindistanı qılıncı ilə fəth edən xalqımızdır. Seyid Əhməd Xan
- Onlar Orta Asiyanın Əşrusən (Usruşana) vilayətinin qədim soğd nəsillərindən idilər. Ərəb ordusunun bir çox məşhur sərkərdələri, о sıradan Afşin Heydər ibn Kavus bu torpaqdan çıxmışdılar. Bəzi mənbələrdə türk kimi anılıblar, lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, o vaxtı ərəblər Orta Asiyadan çıxan bütün xalqları, tayfaları türk sayırdılar.[2] Vladimir Minorski
R
[redaktə]- Rusiya Avropada qul idi, Asiyada isə ağa olacaqdı. Fyodor Dostoyevski
T
[redaktə]- Türklər Avropadan qovulmalıdır. Amerikalı senator Lojanın dediyi kimi, İstanbul türklərdən tamamilə alınmalı, vəba toxumu olan, müharibələrin yaradıcısı olan türklər, qonşularına lənət olan türklər isə bu şəhərdən silinməlidir. Avropa. Türklər Asiyanın hindliləridir, taleyi də onlar kimi olacaq.
- (4 yanvar 1920-ci ildəki[3] qeydlərindən) Corc Kurzon
S
[redaktə]- Siyasi müstəqillik qazanmış bir çox Asiya, Afrika və Latın Amerikası ölkələrində iqtisadi həyat xətləri hələ də müxtəlif dərəcələrdə müstəmləkəçilik və imperializm tərəfindən idarə olunur və köhnə iqtisadi quruluş əsaslı şəkildə dəyişməyib. İmperialistlər, xüsusən də fövqəldövlətlər inkişaf etməkdə olan ölkələrə qarşı istismar və talanlarını davam etdirmək və gücləndirmək üçün neokolonialist üsullara əl atdılar. Onlar inkişaf etməkdə olan ölkələrə kapital ixrac edir və iqtisadi talan və siyasi müdaxilələr həyata keçirmək üçün “transmilli korporasiyalar” kimi beynəlxalq inhisarçı təşkilatlar vasitəsilə orada “dövlət daxilində dövlət” qururlar. Beynəlxalq bazarlarda inhisarçı mövqelərindən istifadə edərək, onlar öz məhsullarının ixrac qiymətlərini yüksəltməklə və inkişaf etməkdə olan ölkələrdən gələn xammalın qiymətlərini aşağı salmaqla inanılmaz gəlir əldə edirlər. Üstəlik, kapitalizmin siyasi və iqtisadi böhranlarının dərinləşməsi və onların qarşılıqlı rəqabətinin kəskinləşməsi ilə iqtisadi və pul böhranlarını ikincilərə keçirərək, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə talanlarını daha da gücləndirirlər. Den Syaopin
Y
[redaktə]- Yaponiyanın missiyası Asiyada, Cənub dənizlərində və nəhayət, dünyanın dörd bir tərəfində ali olmaqdır. Sadao Araki