Demokratik

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

A

Azadlıq demokratik dövlətin əsasıdır. Aristotel
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti qısa zamanda çox işlər gördü. İlk dəfə olaraq müsəlman Şərqində demokratik bir respublika yaratdı. İlk dəfə olaraq Azərbaycan xalqı müstəqil yaşamaq şəraitinin nə olduğunu hiss etdi, gördü. Heydər Əliyev
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranması bizim vaxtilə itirilmiş dövlətçiliyimizi bərpa etdi, xalqımızın tarixində ilk dəfə demokratik prinsiplər əsasında müstəqil Azərbaycan dövlətinin, hökumətinin yaranmasının əsasını qoydu. Azərbaycanın bütün vətəndaşları - biz Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini yaradanları, o dövrdə qəhrəmanlıq nümunələri göstərən insanları böyük minnətdarlıq hissi ilə yad edirik. Heydər Əliyev
Azərbaycan o ölkələrdəndir ki, hələ yüz il bundan əvvəl ən ülvi demokratik dəyərləri nəinki bəyan edib, öz praktiki fəaliyyətində onları təmin edib. Bugünkü Azərbaycan, müstəqil Azərbaycan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisidir. Biz Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin bütün demokratik ənənələrinə sadiqik və bu ənənələri yaşadırıq. İlham Əliyev

B

Başqa ölkələrin demokratik təcrübəsini alqışlamaq üçün öz xalqımız üzərində sınaq keçirməyəcəyik. Demokratiya ideyası güclüdür, amma demokratik çevrilmə xaos, anarxiya və icazə vermə qabiliyyətinin yaratdığı müharibə ilə boğulmaq təhlükəsi ilə üz - üzədir. Nursultan Nazarbayev
Biz ölkəmizdə iqtisadi liberallaşmanın demokratik qüvvələr və tənzimlənməmiş hakimiyyət strukturu ilə yanaşı çiçəklənməyə davam edəcəyi yeni əsas yaratdıq. İbrahim Babangida
Bizim milli dəyərlərimizin kökünü qazıblar, dağıdıblar. Biz milli şüura dayanaraq onları öz kökünə qaytarmalı, o kökün üstündə də demokratik cəmiyyət uğrunda mübarizə aparmalıyıq. Özü də, bunu eyni zamanda etməliyik − milli yolu gedə-gedə, milli müqəddəratı həll edə-edə demokratik dəyərlərə də sayğı göstərməliyik. Əbülfəz Elçibəy
Bu bir həqiqətdir ki, cəmiyyətin tarixi dönəmlərində yaranan demokratik ab-hava ayrı-ayrı zümrələrin qəzet və jurnal nəşrinə geniş meydan açır. Teymur Əhmədov

Ç

Çinin uzun sürən müharibəsi Çin xalqından böyük fədakarlıqlar tələb etdi və tələb edəcək, lakin eyni zamanda bu müharibə onları sakitləşdirdi. O, Çin xalqını son yüz ildəki bütün böyük mübarizələrindən daha böyük dərəcədə oyatdı və birləşdirdi. Çin xalqı təkcə nəhəng milli düşmənlə deyil, həm də əslində düşmənə kömək edən güclü daxili mürtəce qüvvələrlə qarşılaşır; bu şəklin bir tərəfidir. Lakin digər tərəfi odur ki, Çin xalqı nəinki əvvəlkindən daha çox siyasi şüurludur, həm də güclü Azad edilmiş ərazilər və gündən-günə böyüyən ümummilli demokratik hərəkat qurdu. Bunlar əlverişli daxili şərait yaradır. Əgər Çin xalqındakı məğlubiyyətlər və uğursuzluqlar nin son yüz ildəki mübarizələri müəyyən zəruri beynəlxalq və daxili şəraitin olmaması ilə bağlı idisə, bu gün vəziyyət başqadır - bütün lazımi şərait mövcuddur. Məğlubiyyətdən qaçmaq və qələbə qazanmaq üçün hər cür imkan var. Əgər biz bütün xalqı qətiyyətli mübarizədə birləşdirə bilsək, ona lazımi rəhbərlik verə bilsək, qalib gələcəyik. Mao Tszedun

D

Demokratik cəmiyyət üçün iki şey həmişə çətin olacaq - müharibəyə getmək və onu bitirmək. Aleksis de Tokvil
Demokratik cəmiyyətin vətəndaşlarda yaratdığı ən güclü hiss çoxluğun qərarları qarşısında acizlik hissidir. Vilhelm Şvebel
Demokratik despotizm ən dözülməz olur: o, tiranları yetişdirir. Pyer Büast
Demokratik dövlətlərdə natiqlik, monarxiyalarda təmkin və tədbirlilik yüksək qiymətləndirilir. Edmund Berk Bork
Demokratik dövlətlərin adamlarını yüksək şöhrətpərəstlikdən yayındıran əsas şey var-dövlətlərinin azlığı deyil, onları təkmilləşdirmək üçün hər gün etdikləri səylərin şiddətidir. Aleksis de Tokvil
Demokratik prinsip elitanın inkişafına mane olmaqla sivilizasiyanın dağılmasına kömək etdi. Aleksis Karrel
Düzdür, demokratiyanın ən yaxşı idarəetmə forması olduğuna görə idealist bir nəzəriyyə var. Mən bu nəzəriyyənin doğru olduğunu düşünürəm. Amma praktiki siyasətin elə bir şöbəsi yoxdur ki, idealist nəzəriyyələr böyük dəyişikliklərə səbəb olacaq qədər güclü olsun; böyük dəyişikliklər baş verəndə, onları əsaslandıran nəzəriyyələr həmişə ehtiras üçün kamuflyaj olur. Demokratik nəzəriyyələrə hərəkətverici qüvvə verən ehtiras isə, şübhəsiz ki, paxıllıq ehtirasıdır. Bertran Rassel
Demokratik institutlar özlərini təkmilləşdirə bilməzlər - onların təkmilləşməsi bizdən asılıdır. Demokratik təsisatların təkmilləşdirilməsi problemi həmişə institutların deyil, fərdlərin problemidir. Karl Popper
Demaqoqların yüngülxasiyyətliliyi ilə həqiqi demokratik natura arasında fərq var. Mark Tulli Siseron
Dünyada üç idarəetmə forması var: monarxiya, oliqarxiya və demokratiya. Hökumətin ilk iki sinfi öz hökmdarlarının xasiyyəti ilə idarə olunur; digər tərəfdən demokratik şəhərlər, qurulan qanunlarla. Esxin
Düzdür, demokratiyanın ən yaxşı idarəetmə forması olduğuna görə idealist bir nəzəriyyə var. Mən bu nəzəriyyənin doğru olduğunu düşünürəm. Amma praktiki siyasətin elə bir şöbəsi yoxdur ki, idealist nəzəriyyələr böyük dəyişikliklərə səbəb olacaq qədər güclü olsun; böyük dəyişikliklər baş verəndə, onları əsaslandıran nəzəriyyələr həmişə ehtiras üçün kamuflyaj olur. Demokratik nəzəriyyələrə hərəkətverici qüvvə verən ehtiras isə, şübhəsiz ki, paxıllıq ehtirasıdır. Bertran Rassel

E

Etirazlarım demokratik, zövqlərim aristokratikdir. Corc Bernard Şou

Ə

Əfqanlar öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu xalqımız üçün məqbul olan demokratik və ya ənənəvi mexanizm vasitəsi ilə bərpa etmək istəyirlər.… Bu nəcib məqsədə doğru getməyə hazırıq. Bunu bəşəriyyəti dözümsüzlük, zorakılıq və fanatizm bəlasından qorumaq vəzifəmizin bir hissəsi olaraq qəbul edirik. Əhməd Şah Məsud
- "ABŞ xalqına mesaj" (1998).
Əgər demokratik quruluş başqa bir şeyə tabedirsə, bu, əslində ondan imtina etmək deməkdir. Cəvahirləl Nehru
Əgər xalq özəl hakimiyyətin demokratik dövlətin özündən daha güclü olacağı nöqtəyə qədər böyüməsinə dözürsə, demokratiyanın azadlığı təhlükəsiz deyildir. Bu, mahiyyət etibarilə faşizmdir: hökumətin bir şəxsin, bir qrupun və ya hər hansı bir nəzarət edən şəxsi gücün mülkiyyəti. Franklin Delano Ruzvelt
Əgər insanlar Tanrı olsaydı, özlərini demokratik olaraq idarə edə bilərdilər. İnsanlar Tanrı olmadıqlarına görə, mükəmməl bir dövlət insanlara görə deyil. Jan Jak Russo
Əgər sistemlə bağlı qeyd-şərtləriniz varsa və onu dəyişmək istəyirsinizsə, demokratik arqument belədir, bunu sistem daxilində edin: özünüzü siyasi vəzifəyə namizəd kimi irəli sürün, həmvətənlərinizin nəzarətinə və səsinə tabe olun. Demokratiya demokratik sistemdən kənar siyasətə imkan vermir. Bu mənada demokratiya totalitardır. Con Maksvell
Əsl demokratik Amerika ideyası odur ki, hər bir insan hər bir insanla eyni səviyyədə olmalıdır, lakin hər bir insan da maneəsiz olaraq Allahın onu yaratdığı kimi olmaq azadlığına sahib olmalıdır. Henri Uord Biçer

G

Güclü bir insanla - Adolf Hitler, Stalin və ya Bill Qeytslə qarşılaşdığınız zaman onlara beş sual verin: "Nə gücün var? Onu haradan almısan? Kim üçün istifadə edirsən? Kimə hesabat verirsən? Və necə səndən xilas olaq?" Əgər səni idarə edən insanlardan qurtula bilmirsənsə, demokratik cəmiyyətdə yaşamırsan. **Britaniya Parlamentində vida nitqi, 22.03.2001 Toni Benn

H

Hinduizm din deyil; bu, minlərlə Rişinin yazdığı həyat tərzidir. Bu elə demokratik bir dindir ki, hər kəs istədiyini düşünmək, yazmaq və ya demək azadlığına malikdir. İçimizə gələn başqa bir fəlsəfəyə qarşı bizim heç bir etirazımız yoxdur. Müqəddəs Kitabın öz tədqiqatımızın bir hissəsi olmasına qarşı deyilik. Burada heç kim “İncil oxusan, cəhənnəmə gedəcəksən” deməyəcək. Bu, həyata inklüziv baxış tərzidir və bu gün dünyada bizə lazım olan budur. Dünyanın hər yerindən yemək götürməyə, dünyanın hər yerindən musiqi dinləməyə etirazımız yoxdur. Beləliklə, biz də müdrikliyi qloballaşdırmalıyıq. Şri Şri Ravi Şankar

İ

İslam dindir. Bu ideologiya deyil. Müsəlman üçün müasirliyə qarşı olmaq kimi bir şey yoxdur. Müsəlman niyə müasir insan olmamalıdır? Mən bir müsəlman olaraq dinimin bütün tələblərini yerinə yetirirəm və demokratik, sosial dövlətdə yaşayıram. Rəcəb Tayyib Ərdoğan

K

Kuba rejimindən olan bu agentləri də Uqo Çaves Venesuelaya aparıb. Bu gün onların 60 minə yaxını yerli cəmiyyətin hər bir sahəsinə, xüsusən də kəşfiyyat və müdafiəyə nəzarət edir və müdaxilə edir. Bir vaxtlar inkişaf edən və demokratik ölkə olan Venesuela bu gün sosializmin qəddarlığına məruz qalır. Venesuelada sosializm işləyir! Hamı kasıbdır və azadlığı yoxdur! Braziliya da Venesuela diktaturasının təsirini hiss edir. Aclıq və zorakılıqdan qaçaraq ölkədən qaçan 4 milyon insanın bir hissəsi Braziliyaya köçüb. Biz Braziliya Ordusu tərəfindən həyata keçirilən və dünya miqyasında rəğbət qazanmış “Xoş gəlmisiniz” əməliyyatı vasitəsilə onlara kömək etmək üçün üzərimizə düşəni etdik. Biz Venesuelada demokratiyanın bərpası məqsədilə digər ölkələrlə, o cümlədən ABŞ-la işləyirik. Biz həmçinin Cənubi Amerikanın heç bir ölkəsinin bu mənfur rejimi yaşamaması üçün ciddi səylər göstəririk. Latın Amerikasında sosializmi yaymaq və həyata keçirmək məqsədilə 1990-cı ildə Fidel Kastro, Lula və Hüqo Çaves tərəfindən yaradılmış cinayət təşkilatı olan San Paulo Forumu hələ də yaşayır və ona qarşı mübarizə aparılmalıdır. Jair Bolsonaru
- BMT Baş Assambleyasının 74-cü sessiyasında çıxışı.

Q

Qərb yarımkürəsindəki zənci problemi çox çirkin bir hekayədir, ağ adamı ciddi şəkildə cəlb edir və aşkar bir rüsvayçılıq yaradır. İki əsrdən çox əvvəl Birləşmiş Ştatlara və Qərbi Hindistana gətirilən və köləliyə məcbur edilən zəncinin heç vaxt ədalətli sövdələşməsi və ya real fürsəti olmayıb. Birləşmiş Ştatların konstitusiyasına əsasən, bütün kişilər azad və bərabər sayılırlar; zənci isə, xüsusilə cənub ştatlarında azad və bərabər deyil. Qərbi Hindistandakı vəziyyət, şəraitin bir qədər yaxşı olduğu, lakin imkan bərabərliyinin və irqi ayrı-seçkiliyin hələ də olmadığı şimal əyalətlərindəki vəziyyətə daha çox bənzəyir. Cənub ştatlarında zəncilərlə rəftar ölkəyə ləkədir; orada əsas mübarizə zəncini ardıcıl olaraq aşağı səviyyədə saxlamaqdır, onun təhsil və imkan bərabərliyindən imtina etməkdir, onun həyat səviyyəsini mümkün olan ən aşağı səviyyədə və ağdərililərdən xeyli aşağı saxlamaqdır, onun siyasi tanınmasından imtina etməkdir. Bütün kişilərin səsvermə hüququna malik olduğu bu demokratik ölkədə zəncilərə göstərilən bu münasibət onların konstitusiya imtiyazından istifadə etməsinə mane oldu. Şimal ştatlarında bu şərtlər eyni dərəcədə mövcud deyil, lakin zənci davamlı olaraq ayrı-seçkiliyə məruz qalır, bərabər imkanlardan məhrum olur və hər bir imtiyaz üçün mübarizə aparmalı olur. Alisa Beyli

L

Liderliyin dərin təməli partiya və dövlətdəki demokratik prinsiplərin zəifliyidir. Dmitri Volkoqonov

M

Mixail Qorbaçov öz qətiyyətsizliyi, həqiqi yoldaşlarına qarşı laqeydliyi, demokratik qüvvələrə inamsızlığı ilə Moskvada çevrilişə təkan verdi. [Avqust çevrilişi ilə bağlı] Eduard Şevardnadze
Monarxiyada var - dövlət içərisində yaşamaqdansa, demokratik dövlətdə kasıb olmaq daha yaxşıdır. Demokrit
Müsəlman Şərqində ilk demokratik cümhuriyyətin məhz Azərbaycan torpağında yaranması xalqımızın o dövrdə və o illər ərəfəsində – XIX əsrin sonunda və XX əsrin əvvəllərində milli müstəqillik, azadlıq duyğuları ilə yaşaması ilə bağlıdır. O illərdə xalqımızın qabaqcıl şəxsiyyətləri, mütəfəkkir adamları, ziyalıları xalqımızda milli azadlıq, milli müstəqillik duyğularını gücləndirmiş, milli dirçəliş, milli oyanış əhval-ruhiyyəsi yaymış və bunların hamısı məntiqi olaraq Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Heydər Əliyev

Ö

Ölkəmizdə həmişə prinsipial olaraq müdafiə etdiyim bir şey var: özümü müstəqil, demokratik və eyni zamanda dünyəvi bir ölkənin ən böyük qəyyumu görürəm. Ahmet Kaya

S

Satira gücə qarşı ən təsirli silahdır: güc yumora dözə bilməz, hətta özünü demokratik adlandıran hökmdarlar belə, çünki gülüş insanı qorxularından azad edir. Dario Fo
Səlcuqlulardan başlayaraq, Anadolu torpaqları istismar olunan məzlum xalqın üsyanlarının beşiyi olmuş, cəsur liderlərin və döyüşçülərin qanı ilə suvarılan məhsuldar Anadolu torpağı üsyanlardan yoğrulmuşdur. Bu torpaqlar üsyankar torpaqlardır və köklərimiz buradadır. Saysız-hesabsız bu üsyanlar və qiyamlar Anadolu inqilabını böyüdür və ona güc qatırdı. Ədalətli bir həyat üçün bəzən beş və ya on il davam edən bu üsyanlar, istismar və zülmün hakim olduğu vətənimizdə üsyan ənənəsi yaratdı. Tarixi axın və inkişaf fasiləsizdir. Hər mərhələ, hər dönüş, hər məğlubiyyət və qələbə yeni bir proses yaradır. Üsyan hərəkatı onilliklər ərzində bütün Anadolu torpaqlarına yayıldı və bu gün də davam edir. Anadoluda anti-imperialist, anti-oliqarxik demokratik xalqın sabitliyi, yəni Anadolu inqilabının imperializmə və birgə faşist hökumətinə qarşı mübarizə aparır. Anadolu inqilabı uğrunda can verməyə hazırıq. Gənc, yaşlı, işçi, müəllim, kişi, qadın, müstəqilliyimizin və azadlığımızın qiymətini ödəyəcəyik ki, nəticədə əldə edəcəyik. Dursun Qaradaş
Sizcə, mövcud vəziyyətdən ümumi mülkiyyətə keçid necə həyata keçirilə bilər? Ümumi mülkiyyətin tətbiqinin birinci, əsas şərti demokratik konstitusiya vasitəsilə proletariatın siyasi azadlığıdır. Fridrix Engels

Y

Yeddi yüz il tariximizin səhifələrini vərəqləsək, demək olar ki, bərabər şərait yaratmayan bir böyük hadisə tapa bilərik. Səlib yürüşləri və ingilis müharibələri zadəganları məhv etdi və onların mülklərini bölüşdürdü: bələdiyyə korporasiyaları feodal monarxiyasının qoynunda demokratik azadlığı daxil etdi; odlu silahların ixtirası döyüş meydanında vassalı və zadəganları bərabərləşdirdi; çap sənəti bütün təbəqələrin şüuruna eyni resursları açdı; poçt şöbəsi həm kottecin qapısına, həm də sarayın darvazasına bilik gətirirdi; və protestantlıq bütün insanların cənnətə gedən yolu tapa biləcəyini bəyan edirdi. Amerikanın kəşfi bəxt üçün min yeni yol açdı və qaranlıq avantüristləri sərvət və gücə apardı. Aleksis de Tokvil

İstinadlar