Zəka

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Ağıl və zəkanın nə olduğunu çox araşdırdım. Sonda, bunun düşüncəli cürətdən başqa bir şey olmadığını anladım. Napoleon Bonapart
• Alimin yaradıcılığı universal zəkanın məhsuludur, filosofun yaradıcılığı isə onun öz “mən”inin açılışıdır. Əbu Turxan
• Az, amma dürüst bir zəka, zamanla çox amma pozğun bir zəkadan daha çox can sıxar. Fransua de Laroşfuko
• Azadlıq ali dəyərdir; o olmadan şəxsiyyət mümkün deyildir. Həyat və bilik bu gün o qədər mürəkkəbdir ki, biz öz yolumuzu yalnız azad diskussiya vasitəsilə seçə, səhvlər və xurafatlar içərisindən keçərək həqiqət perspektivinə nail ola bilərik. Qoy insanlar, hətta müəllimlər belə fərqli rəy söyləsinlər və müzakirələr aparsınlar; belə müxtəlif fikirlər inamın nisbi olduğunu üzə çıxaracaq, belə halda silaha əl atmaq o qədər də vacib olmayacaqdır; nifrət və müharibə kənardan güclə boynuna qoyulan ideyalardan və doqmatik inamdan irəli gəlir. Təfəkkür və nitq azadlığı "müasir" ruhun nadanlığını və xurafatını yuyub təmizləyəcəkdir. Biz düşündüyümüz qədər təhsilli deyilik; biz ümumi təhsilin böyük eksperimentinin başlanğıcındayıq və onun elə bir vaxtı olmayıb ki, bizim təfəkkür üslubumuza və ictimai həyatımıza təsir göstərə bilsin. Biz müəyyən təchizat yaradırıq, amma bu metodlarda və texniki qaydalarda çox primitivik; biz təhsil haqqında belə düşünürük ki, bu, müəyyən biliklərin ötürülməsidir, əslində isə o, zəkanın elmi vərdişlərinin inkişafı olmalıdır. Nadan insanın fərqli əlaməti ondadır ki, onun fikirləri tələsikdir və şərtsizdir. Bertran Rassel

B

• Bəsit qadın; gözəl olmağı ağıllı olmaqdan üstün tutur. Çünki bəsit kişidə zəkanı anlayacaq baş yox, gözəlliyi görəcək göz var. Anton Çexov
• Bir uşağın tərbiyə edərkən ilk düşüncən onun namuslu bir insan olmasıdır. Bunun üçün də əvvəlcə gözəl ürək, sonra zəkalı baş lazımdır. Deni Didro
• Böyük zəka sahibləri üç şeydən birinin qurbanı olurlar: ya ehtiyac içində yaşayır, ya gənc ikən ölür, ya da dünyadan sonsuz köçürlər. Qautama Budda

E

• Elm hələ zəka və ya istedadın dəlilik olub olmadığını öyrətməyib. Edqar Allan Po

D

• Dəlinin özü, hər kəsdən üstün və düşüncənin heç bir şey təsəvvür edə bilməyəcəyi bir varlığı eşidəndə, eşitdiyini mütləq başa düşür; indi anladığı şey onun zehnində mövcuddur, halbuki o, zahiri varlığından xəbərsizdir. Çünki zəkada bir cismin varlığı başqa şeydir, bu obyektin mövcudluğu anlayışı başqadır. Beləliklə, rəssam tezliklə kətan üzərinə atacağı bir şəkil üzərində düşünəndə bu şəkil artıq onun beynində mövcuddur; lakin rəssamın hələ dünyaya gətirmədiyi əsərin real varlığı haqqında təsəvvürü yoxdur; o, bu fikrə o zaman sahib ola bilər ki, onun təxəyyülündə yaranan əsər forma alıb, belə demək mümkünsə, fırçası altında təcəssüm tapsın. Bundan sonra bu əsər həm rəssamın düşüncəsində, həm də reallıqda mövcuddur. Buna görə də dəli özü etiraf etməyə məcburdur ki, ən azı zəkada yuxarıda düşüncənin heç bir şey təsəvvür edə bilməyəcəyi bir şey var, çünki o, bu ali varlığı eşidəndə, o, nə olursa olsun, eşitdiyini və başa düşülən hər şeyi başa düşür. Anselmus
• Düşüncənin qiyməti zəkanın sirridir. Corc Bayron

G

• Gerçək zəka sahibi insan, bir ideologiyadan yapışmayacaq; niyə etsin? Hazır cavablardan ibarət olan bir yükü daşımayacaq. Kifayət qədər ağıllı olduğu üçün hər hansı bir vəziyyət ortaya çıxanda ona qarşılıq verə biləcəyini bilir. Niyə keçmişdən gələn gərəksiz bir yükü daşısın? Onu daşımağın nə anlamı var? Əslində, keçmişdən nə qədər çox şey daşısan, indiki zamana o qədər az qarşılıq verə biləcəksən, çünki indiki zaman keçmişin bir təkrarı deyildir, daima yenidir, daima yenidir. Əsla köhnə deyildir; bəzən köhnə kimi görünə bilər amma köhnə deyildir, təməl fərqlər vardır. Oşo

H

• Hər şəhərin nömrə kodunu əzbərdən bilib, xüsusi günləri unuda bilən zəkaya sahib insana Türk kişisi deyilirmiş. Can Dündar
• “Hikmət”in yeddi növü var: birinci, zəka; ikinci, dərk sürəti; üçüncü, zehin aydınlığı; dördüncü, öyrənmə asanlığı (diqqət); beşinci, ağıl gözəlliyi; altıncı, hafizə; yeddinci, hazırcavablıq. Nəsirəddin Tusi

X

• Xarakter zəkadan daha üstündür... Dahi qəlb yaşamağa güclü olacaqdır, həmçinin düşünməyə də. Ralf Uold Emerson
• Xatırladığım qədəriylə, müqəddəs kitablarda zəkanı tərifləyən tək bir söz belə yoxdur. Bertran Rassel

İ

• İlahi həqiqətlər zəkadan qəlbə deyil, qəlbdən zəkaya doğru gedər. Allahı hiss edən qəlbdir. Blez Paskal
• İnsan dünyası üç təməl üzərində qərar tutur: söz, zəka və əməl. Əbu Turxan

M

• Müharibənin böyük böhranında Allah bizi qüdrətli həqiqətlə üz-üzə qoydu ki, biz öz azadlığımızı itirməliyik və ya onu qullara verməliyik. Çətinliyimizdə biz qara adamı Respublikanı xilas etməyə kömək etməyə çağırdıq; Biz onunla əhd bağladıq, həm onun qanı ilə, həm də bizim qanımızla möhürləndik və Yehova şəhadət verdik ki, xalq satın alındıqdan sonra o, azad olsun və onun izzətini, onun nemətlərini bizimlə bölüşsün. Əgər biz bu əhdi yerinə yetirməsək, hər şeyi bilən Şahid bizə qarşı hökm çıxaracaq. Biz bunu etdikmi? Qara adama azadlıq verdikmi? Azadlıq nədir? Bu sadəcə inkardırmı? Zəncirlənməmək, alınıb-satılmamaq, damğalanmamaq və qamçılanmamaq üçün çılpaq bir imtiyazmıdır? Əgər bunlar hamısıdırsa, azadlıq acı bir istehzadır, amansız bir aldatmadır və köləliyin daha yaxşı olub-olmaması şübhə altına alına bilər. Amma azadlıq inkar deyil. Bu, əsaslı, hiss olunan reallıqdır. “Bütün insanlar bərabər yaradılmışdır” Bəyannaməsinin həmin ölməz həqiqətlərinin həyata keçirilməsidir; bütün ədalətli hökumətin sanksiyasının "idarə olunanların razılığı" ilə olduğunun qəbul edilməsidir. Hər bir insanın özünə aid olan bütün məsələlərdə dinlənilmək hüququ olana qədər bunlar həyata keçirilə bilərmi? Açıq həqiqət budur ki, hər kəs öz mənafeyini daha yaxşı bilir. Deyilmişdir: “Əgər o, pul ödəməyə məcbur olsa, döyüşmək məcburiyyətində qalarsa, dolayısı ilə itaət etmək tələb olunarsa, qanuni olaraq ona deyilməyə haqqı olmalıdır. nə üçün; onun razılığını almaq və onun rəyinin nəyə dəyər olduğunu hesablamaq. Yetkin və sivil bir xalqda heç bir pariya olmamalıdır, heç bir şəxs öz öhdəliyi istisna olmaqla diskvalifikasiya edilməməlidir. Bu nəslin ehtiras və qərəzliliyi Bəyannamənin aksiomlarını şübhə altına almasaydı, mən bu qədər açıq bir həqiqəti müzakirə etməklə sizin zəkanızı təhqir etməzdim. Ceyms Qarfild

S

• Söz, bilik zəkaya əsaslanarsa, inci kimi hamı onu qulağına taxar. Əhvədi

T

• "Türkiyə cümhuriyyətinin, xüsusilə bu günki gəncliyinə və yetişməkdə olan uşaqlarına xitab edirəm: Qərb səndən, Türkdən çox geri idi. Mənada, fikirdə, tarixdə bu belə idi. Əgər bu gün qərb texnikada bir üstünlük göstərirsə, ey Türk Övladı, o qəbahət də sənin deyil, səndən əvvəlkilərin bağışlanılmaz laqeydliyinin bir nəticəsidir. Bunu da söyləyim ki, çox ağıllısan! .. Bu məlumdur. Lakin zəkanı unut! .. Daim çalışqan ol..." Mustafa Kamal Atatürk

Z

• Zəka hissləri maarifləndirir. Romen Rollan
• Zəka mömünün bələdçisidir. Cəfər Sadiq
• Zəka ona deyilir ki, çoxlu hadisə və xüsusiyyətlər içərisindən ilk baxışda, dərhal, ani surətdə (şimşək sürəti ilə) özünə lazım olanı seçə, asanlıqla düzgün nəticə çıxara bilsin. Nəsirəddin Tusi
• Zəka - şeylərin mahiyyətinin anlaşılmasıdır. Lao-tszı
• Zəkanın arxasında qaçmayın, axmaqlığı tutarsınız. Şarl Lui Monteskyö
• Zəkanın kamilliyi üç şeydədir: təvazökarlıq, doğru-dürüstlük və az danışma. Cəfər Sadiq
• Zəkaya qanad yox, qurğuşun bağlamaq lazımdır ki, onun sıçrayış və uçuşunun qarşısını almaq mümkün olsun. Frensis Bekon